Ăn cá nóc độc như thế nào?Những sự thật về loài cá nóc không phải như bạn nghĩ

Cá nóc thuộc bộ cá nóc có đến hơn 120 loài khác nhau trên toàn thế giới, tại Việt Nam có khoảng 66 loài và trong đó có 40 loài có khả năng gây độc tố. Cá nóc được đánh giá là loài có độc tố đứng thứ 2 chỉ sau loài ếch độc phi tiêu vàng.

Cá nóc độc có trong nội tạng, da, cơ bụng, túi tinh và đặc biệt là trong trứng cá. Ở mỗi loài cá nóc độc tố thường không giống nhau nhưng nhìn chung đa phần cá nóc đều có độc từ nhẹ đến mạnh. Chất độc bên trong cá nóc là tetrodotoxin, tuy nhiên chất độc này không phải tự nhiên sinh ra từ cá nóc mà được tạo thành bởi các vi khuẩn cộng sinh trên cá. Chất độc trong cá nóc rất đặc biệt, chúng không bị phá hủy ở nhiệt độ sôi hay các phương pháp chế biến thực phẩm khác như làm khô. Đây là một chất độc thần kinh rất mạnh có thể gây ra tình trạng liệt cơ, suy hô hấp thậm chí là tử vong nếu không được cứu chữa kịp thời.

Một phương pháp so sánh đơn giản về mức độ độc tính trong cá nóc là tetrodotoxin mạnh gấp 1000 xyanua. vì vậy nếu không hiểu biết về loài cá này và ăn nhầm chúng thì nguy cơ tử vong rất cao. Các nghiên cứu đã chỉ ra chỉ cần 4mg thịt cá nóc lượng độc tố trong đó đã đủ giết một con thỏ, người bình thường chỉ cần từ 1-2mg cũng có thể bị ngộ độc thậm chí là tử vong.

Mặc dù cá nóc có độc tố nhưng ở châu Á, đặc biệt là Nhật Bản, cá nóc lại là món ăn đắt giá và nổi tiếng tại đất nước mặt trời mọc này. Vậy tại sao một món ăn mang tính khiêu chiến với tử thần lại được yêu thích và thực sự ăn cá nóc có tốt hay không?

Trên thực tế độc của cá nóc chủ yếu ở nội tạng và buồng trứng, nếu được xử lý đúng tiêu chuẩn thì phần thịt cá hoàn toàn không có độc và an toàn cho người sử dụng. Thịt cá nóc được đánh giá là dai, ngọt và vô cùng thơm ngon, nhất là cá được xử lý ngay sau khi chết. Chính vì vậy mà nhiều người không tiếc bỏ ra số tiền lớn để thưởng thức món cá này.

Tuy nhiên không phải ai cũng có thể thực hiện món ăn này, các đầu bếp cần phải trải qua quá trình huấn luyện bài bản và phải rèn luyện từ 2-3 năm và trải qua kỳ thi khó khăn mới có thể được cấp giấy phép chế biến loài cá nóc độc này.

Mặc dù cá nóc ăn được, tuy nhiên mọi người muốn thưởng thức món ăn này cần tìm đến những nhà hàng uy tín bởi chỉ cần một sơ sót nhỏ trong quá trình chế biến cũng có thể gây ra những ca ngộ độc thương tâm.

Mặc dù cá nóc có độc tố nhưng ở châu Á, đặc biệt là Nhật Bản, cá nóc lại là món ăn đắt giá và nổi tiếng tại đất nước mặt trời mọc này. Vậy tại sao một món ăn mang tính khiêu chiến với tử thần lại được yêu thích và thực sự ăn cá nóc có tốt hay không?

Trên thực tế độc của cá nóc chủ yếu ở nội tạng và buồng trứng, nếu được xử lý đúng tiêu chuẩn thì phần thịt cá hoàn toàn không có độc và an toàn cho người sử dụng. Thịt cá nóc được đánh giá là dai, ngọt và vô cùng thơm ngon, nhất là cá được xử lý ngay sau khi chết. Chính vì vậy mà nhiều người không tiếc bỏ ra số tiền lớn để thưởng thức món cá này.

Tuy nhiên không phải ai cũng có thể thực hiện món ăn này, các đầu bếp cần phải trải qua quá trình huấn luyện bài bản và phải rèn luyện từ 2-3 năm và trải qua kỳ thi khó khăn mới có thể được cấp giấy phép chế biến loài cá nóc độc này.

Mặc dù cá nóc ăn được, tuy nhiên mọi người muốn thưởng thức món ăn này cần tìm đến những nhà hàng uy tín bởi chỉ cần một sơ sót nhỏ trong quá trình chế biến cũng có thể gây ra những ca ngộ độc thương tâm.

Có hai trường hợp xảy ra khi ăn cá nóc gây ra ngộ độc, một là người ăn không biết đến loài cá này và vô tình ăn phải, hai là ăn cá nóc chưa được chế biến đúng tiêu chuẩn và gây ra ngộ độc.

Những dấu hiệu sau khi ăn cá nóc bị ngộ độc thường xảy ra ngay sau khi ăn từ 10-45 phút, người bệnh thường có các biểu hiện như tê, ngứa ran vùng miệng, chảy nước dãi, buồn nôn hoặc nôn. Bên cạnh đó, người bệnh có thể thể gặp một số triệu chứng như:

• Mệt mỏi
• Hoa mắt, chóng mặt
• Mất phản xạ
• Hạ huyết áp

Các triệu chứng trên sẽ tiến triển nặng hơn sau 4-6 giờ nếu không được đưa đi cấp cứu hoặc có các biện pháp sơ cứu kịp thời, nguy cơ cao người bệnh sẽ tê liệt, mất ý thức, suy hô hấp hoặc tử vong.

Trên lâm sàng, độc tố tetrodotoxin chia thành 4 cấp độ ảnh hưởng như sau:

• Độ 1: Tê miệng, buồn nôn,tiêu chảy, chảy nước dãi
• Độ 2: Tê lưỡi, chi hoặc một số vị trí khác trên cơ thể, liệt vận động, nói ngọng, đau đầu, ra nhiều mồ hôi, vẫn đáp ứng phản xạ bình thường
• Độ 3: Cơ thể bắt đầu co giật, có tình trạng suy hô hấp, không nói được thành tiếng, đồng tử giãn
• Độ 4: Cơ hô hấp bị liệt nghiêm trọng, huyết áp hạ, rối loạn nhịp tim, rơi vào hôn mê.

Mặc dù ngộ độc cá nóc rất nguy hiểm nhưng nếu được phát hiện sớm và điều trị kịp thời thì sẽ phục hồi hồi sau 1 ngày. Hiện nay chưa có thuốc giải độc cá nóc, các biện pháp điều trị chỉ mang tính chất hỗ trợ loại bỏ độc tố ra khỏi cơ thể nên nguy cơ tử vong do nhiễm độc nặng vẫn có thể thể xảy ra.

Để phòng tránh bị ngộ độc cá nóc, mọi người cần lưu ý những vấn đề như không nên ăn cá nóc, kiểm tra kỹ xem cá nóc có bị lẫn vào cá thường hay không khi đánh bắt hoặc phơi cá khô, không nên làm các sản phẩm từ cá nóc đem bán, nâng cao mức hiểu biết của người dân về loài cá nguy hiểm này bằng cách tuyên truyền qua nhiều kênh khác nhau.

Vì sao thịt cá nóc không chứa độc tố nhưng khi ăn vẫn ngộ độc nặng?

Độc tố bền vững

Độc tố cá nóc có tính bền vững cao. Nếu đun sôi ở 100 độ C trong 6 giờ, độc tố mới giảm một nửa; đun sôi ở 200 độ C trong 10 phút, độc tố mới bị phá huỷ hoàn toàn. Như vậy, nếu chỉ đun nấu thông thường, ngộ độc cá nóc vẫn có thể xảy ra, do độc tố chưa bị phá huỷ hết. Khi phơi khô, chế biến thông thường, độc tố chưa bị phá huỷ nên vẫn gây ngộ độc.

Người ăn phải cá nóc có độc tố tetrodotoxin sau 5 phút đến 3 – 4 giờ sẽ xuất hiện cảm giác ngứa ở miệng; môi và lưỡi tê, khó chịu; tiếp đó thấy mệt mỏi, chóng mặt, choáng váng, cảm giác như nghẹt thắt lồng ngực, vã mồ hôi, tiết nước dãi, sùi bọt mép, nói khó, nuốt khó, mặt ửng đỏ, đau bụng, buồn nôn, nôn, run giật, cứng hàm, cứng lưỡi, chi dưới yếu, đồng tử co, liệt vận động nhãn cầu.

Trường hợp nặng còn bị liệt toàn thân, người mềm ra, chân tay mất khả năng vận động, da tím tái, nhiệt độ và huyết áp giảm, khó thở, cuối cùng liệt cơ hô hấp, truỵ tim mạch và tử vong. Tỷ lệ tử vong rất cao (60%) nếu cấp cứu chậm.

Có thể tử vong chỉ từ 1 – 2 mg độc tố

Cục An toàn thực phẩm cho biết, độc tố cá nóc gây độc mạnh, chỉ cần 4 mg thịt cá có độc tố đã giết chết một con thỏ 1 kg. Với người chỉ cần ăn 10 gram thịt cá nóc có độc tố là bị ngộ độc. Chỉ từ 1 – 2 mg độc tố có thể gây chết người.

Do đó, để phòng nguy cơ ngộ độc, cần loại bỏ cá nóc ngay từ khi kéo lưới, đánh bắt tại bến cá, loại bỏ cá nóc lẫn cá thường khi phơi khô; không làm chả cá nóc, bột cá nóc hoặc các sản phẩm cá nóc khác để bán; không ăn cá nóc tươi và các sản phẩm chế biến từ cá nóc.

Khi ăn phải cá nghi ngờ là cá nóc, nếu xuất hiện dấu hiệu ngứa họng, tê môi, tê lưỡi, tê bàn tay thì gây nôn ngay bằng ngoáy thành sau họng, uống thuốc giải độc (than hoạt và sorbitol), đồng thời, phải đến ngay cơ sở y tế để được cấ p cứu kịp thời.

Biểu hiện khi ngộ độc cá nóc

Sau khi ăn cá nóc có TTX, chất độc này hấp thụ nhanh qua đường ruột, dạ dày trong 5 – 15 phút. Đỉnh cao TTX trong máu là 20 phút và thải tiết qua nước tiểu sau 30 phút tới 3 – 4 giờ.

Người ăn phải cá nóc có độc tố TTX, sau 5 phút đến 3-4 giờ mới xuất hiện cảm giác ngứa ở miệng; môi, lưỡi tê, khó chịu. Tiếp theo thấy mệt mỏi, chóng mặt, choáng váng, cảm giác như nghẹt thắt lồng ngực, vã mồ hôi, tiết nước dãi, sùi bọt mép, nói khó, nuốt khó, mặt ủng đỏ, đau bụng, buồn nôn, nôn, run giật, cứng hàm, cứng lưỡi, chi dưới yếu, đồng tử co, liệt vận động nhãn cầu.

Trường hợp nặng xuất hiện liệt toàn thân, người mềm ra, chân tay mất khả năng vận động, da tím tái, nhiệt độ và huyết áp giảm, khó thở, cuối cùng liệt cơ hô hấp, truỵ tim mạch và tử vong. Tỷ lệ tử vong rất cao (60%) nếu cấp cứu chậm. Nguyên nhân tử vong do ngộ độc cá nóc là: liệt cơ hô hấp và hạ huyết áp.

Cách xử lý ngộ độc cá nóc

Ngay khi thấy dấu hiệu ngộ độc đầu tiên như tê lưỡi, tê môi, tê ngón tay nhưng người bệnh vẫn còn tỉnh táo, hãy tìm mọi cách gây nôn cho người bệnh. Đơn giản nhất là hình thức móc họng, ngoáy họng bằng lông gà hoặc cho uống mùn thớt theo kinh nghiệm dân gian. Khi gây nôn cần cho bệnh nhân nằm nghiêng, đầu thấp để tránh sặc.

Cho bệnh nhân uống than hoạt khi bệnh nhân còn tỉnh, chưa hôn mê. Người lớn uống 30g than hoạt pha với 250ml nước sạch quấy đều. Trẻ nhỏ từ 1 – 12 tuổi cho uống 25g pha với 100 – 200ml nước sạch quấy đều. Trẻ nhỏ dưới một năm cho uống theo liều lượng 1g than hoạt/1kg cân nặng cơ thể pha với 50ml nước sạch quấy đều. Than hoạt có tác dụng hấp thụ chất độc và hơi độc ở đường tiêu hóa. Nếu cho bệnh nhân uống sớm trong vòng một giờ sau khi ăn cá sẽ có hiệu quả cao.

Trường hợp người bệnh đã rối loạn ý thức, hôn mê, thở yếu hoặc ngừng thở phải khẩn trương thổi ngạt đường miệng – miệng hay miệng – mũi.

Sau khi đã sơ cứu, cần nhanh chóng tìm cách đưa bệnh nhân tới bệnh viện gần nhất để được cấp cứu và điều trị kịp thời.

Phòng tránh ngộ độc cá nóc

Đến nay, ngô độc cá nóc vẫn chưa có thuốc đặc trị. Người bị ngộ độc cá nóc bị ảnh hưởng lớn đến sức khỏe và tính mạng. Vì vậy, để phòng tránh ngộ độc cá nóc, biện pháp hữu hiệu nhất là không ăn bất cứ thực phẩm nào được chế biến từ cá nóc.

– Loại bỏ cá nóc ngay từ khi kéo lưới, đánh bắt tại bến cá.

– Loại bỏ cá nóc lẫn cá thường khi phơi khô.

– Không làm chả cá nóc, bột cá nóc hoặc các sản phẩm các nóc khác để bán.

– Không ăn cá nóc tươi và các sản phẩm chế biến từ cá nóc.

Để đề phòng ngộ độc cá nóc, cách tốt nhất là hãy “nói không với cá nóc”.

Cá nóc mua ở đâu? Giá bao nhiêu tiền 1Kg?

Trên thị trường hải sản của nước ta thường không có buôn bán cá nóc. Chỉ có các tiệm buôn bán cá cảnh mới bán dòng cá nóc beo về làm cảnh.

Giá của cá nóc beo khá rẻ, trung bình chỉ mất 5000 nghìn đồng là các bạn có thể sở hữu một chú cá nóc da beo về làm cảnh đẹp.

Các món ăn chế biến từ cá nóc

Cá nóc ở Việt Nam có khoảng hơn 60 loài, trong đó 1/2 là có độc. Những loài còn lại vẫn có thể sử dụng để làm thực phẩm. Dưới đây là một số món ăn được chế biến từ cá nóc.

Cá nóc sashimi

Cá nóc được làm sạch, khéo léo loại bỏ hết nội tạng và da cá. Sau đó cá được thái thành những lát mỏng ăn kèm cùng với mù tạt và xì dầu. Nếu như có cơ hội đặt chân đến đất nước Nhật Bản, các bạn hãy thử một lần thưởng thức món cá nóc sashimi.

Cá nóc hấp bầu

Cá nóc hấp bầu là món ăn được nhiều người yêu thích, tuy nhiên khi chế biến các món ăn từ cá nóc vẫn cần thận trọng. Cá nóc được làm sạch (loại bỏ hết toàn bộ nội tạng và da) được ướp cùng với gia vị, hành, ớt. Sau đó đem hấp ở trong trái bầu đến khi chín. Thịt cá nóc khi thưởng thức giống với thịt gà nhưng đậm đà hơn rất nhiều.

Cá nóc nướng

Cá nóc nướng món ăn dân gian được nhiều người yêu thích. Mặc dù thơm ngon là vậy, nhưng cũng không nên mạo hiểm thưởng thức vì rất dễ bị nhiễm độc.  Cá nóc nướng được ướp cùng với riềng, sả, ớt và gia vị nướng trên bếp than hoa vô cùng thơm.

Cá nóc kho nghệ

Cá nóc kho nghệ được rất nhiều người dân miền Tây yêu thích.Thịt cá nóc khi kho cùng với nghệ sẽ không còn mùi tanh của cá, thịt của cá mềm và có màu vàng óng của nghệ trông vô cùng hấp dẫn.