1945 đã có đóng góp to lớn và làm sâu sắc hơn quá trình hiện đại hóa văn học nước nhà. Xuân Diệu là nhà thơ được nhắc đến nhiều nhất và cũng là nhà thơ tiêu biểu nhất cho nền thơ ca thời kì này. Xuân

Phong trào Thơ mới 1930 – 1945 đã có góp phần to lớn và làm thâm thúy hơn quy trình hiện đại hóa văn học nước nhà. Xuân Diệu là nhà thơ được nhắc đến nhiều nhất và cũng là nhà thơ tiêu biểu vượt trội nhất cho nền thơ ca thời kì này. Xuân Diệu – một tâm hồn thơ luôn yêu đời, thiết tha rạo rực, khao khát mãnh liệt, và sống hết mình với thời hạn và tuổi trẻ. Để hiểu rõ hơn về con người và năng lực thẩm mỹ và nghệ thuật của ông tất cả chúng ta cùng chuyenvan.vn khám phá tác phẩm “ Vội vàng ” .

I. Tìm hiểu chung về nhà thơ Xuân Diệu và tác phẩm “Vội vàng”

1. Tác giả Xuân Diệu

1945 đã có đóng góp to lớn và làm sâu sắc hơn quá trình hiện đại hóa văn học nước nhà. Xuân Diệu là nhà thơ được nhắc đến nhiều nhất và cũng là nhà thơ tiêu biểu nhất cho nền thơ ca thời kì này. Xuân 6Nhận định của GS. Nguyễn Đăng Mạnh về tác giả Xuân Diệu
– Xuân Diệu ( 1916 – 1985 ) tên khai sinh là Ngô Xuân Diệu, bút danh là Trảo Nha .
– Xuân Diệu là thành viên của Tự lực văn đoàn và cũng đã là một trong những chủ tướng của trào lưu “ Thơ Mới ” .

– Trong sự nghiệp sáng tác thơ văn của mình, Xuân Diệu được biết đến như là một nhà thơ lãng mạn trữ tình, “nhà thơ mới nhất trong các nhà thơ mới” (Hoài Thanh) và là “ông hoàng của thơ tình” hay “thi sĩ của tình yêu”.

– Phong cách sáng tác :

  • Ông là nhà thơ của mùa xuân, của tình yêu và tuổi trẻ với giọng thơ sôi nổi, đắm say và yêu đời thắm thiết. Xuân Diệu đã mang đến cho thơ ca đương thời một sức sống mới, một nguồn cảm xúc mới, thể hiện quan niệm sống vô cùng mới mẻ với những cách tân nghệ thuật đầy sáng tạo.
  • Đọc thơ của “ông hoàng thơ tình” độc giả ngoài việc nhận ra những quan niệm thẩm mỹ mới lạ độc đáo, mà ta còn nhận ra được ông là một người ý thức rất rõ về sự chảy trôi của thời gian, đồng thời thể hiện rất rõ “cái tôi cá nhân” qua những áng thi văn.
  • Sau Cách mạng, thơ Xuân Diệu chủ yếu hướng vào thực tế đời sống và rất giàu tính thời sự. Ông cổ vũ hăng hái thể nghiệm khuynh hướng tăng cường chất hiện thực trong thơ.

– Xuân Diệu là cây bút có sức phát minh sáng tạo mãnh liệt, dồi dào, bền chắc, có góp phần to lớn trên nhiều nghành nghề dịch vụ so với nền văn học Nước Ta tân tiến. Xuân Diệu xứng danh với thương hiệu một nhà thơ lớn, một nghệ sĩ lớn, một nhà văn hóa lớn. Ông được nhà nước trao tặng phần thưởng Hồ Chí Minh về văn học và nghệ thuật và thẩm mỹ vào năm 1996 .
– Di sản thẩm mỹ và nghệ thuật : Ông sáng tác nhiều và khoẻ. Một số tác phẩm tiêu biểu vượt trội của ông hoàn toàn có thể kể đến : : “ Thơ thơ ” ( 1938 ), “ Gửi hương cho gió ” ( 1945 ), truyện ngắn “ Phấn thông vàng ” ( 1939 ), “ Ngọn quốc kỳ ” ( 1945 ), “ Một khối hồng ” ( 1964 ), Tuyển tập Xuân Diệu ( 1983 ), …
1945 đã có đóng góp to lớn và làm sâu sắc hơn quá trình hiện đại hóa văn học nước nhà. Xuân Diệu là nhà thơ được nhắc đến nhiều nhất và cũng là nhà thơ tiêu biểu nhất cho nền thơ ca thời kì này. Xuân 7Một số tác phẩm tiêu biểu của tác giả Xuân Diệu

2. Tác phẩm “Vội vàng”

– Xuất xứ : Trích trong tập “ Thơ thơ ” ( 1938 ), tập thơ đầu tay và cũng là tập thơ chứng minh và khẳng định vị trí của Xuân Diệu trên thi đàn văn học Nước Ta .
– “ Vội vàng ” là một trong những bài thơ tiêu biểu vượt trội nhất của Xuân Diệu trước Cách mạng tháng Tám .
– Nội dung : Bài thơ bộc lộ tình yêu vạn vật thiên nhiên, yêu đời sống tha thiết cùng với niềm tin sáng sủa, niềm tin và khát vọng cuồng nhiệt của Xuân Diệu .
– Bố cục :

  • Phần một (13 câu đầu): bộc lộ tình yêu thiên nhiên tha thiết và niềm say mê cuộc sống nơi trần thế.
  • Phần hai (câu 14 đến câu 29): nỗi băn khoăn về sự ngắn ngủi của kiếp người, trước sự trôi qua nhanh chóng của thời gian.
  • Phần ba (còn lại): lời giục giã cuống quýt, vội vàng để tận hưởng những giây phút tuổi xuân của mình giữa mùa xuân của cuộc đời, của vũ trụ.

II. Dàn ý phân tích bài thơ “Vội vàng” của thi sĩ Xuân Diệu

1. Xuân Diệu bộc lộ tình yêu tha thiết và niềm say mê cuộc sống nơi trần thế của mình qua 13 câu thơ đầu

1945 đã có đóng góp to lớn và làm sâu sắc hơn quá trình hiện đại hóa văn học nước nhà. Xuân Diệu là nhà thơ được nhắc đến nhiều nhất và cũng là nhà thơ tiêu biểu nhất cho nền thơ ca thời kì này. Xuân 8Đoạn thơ bộc lộ tình yêu thiên nhiên tha thiết và
niềm say mê cuộc sống nơi trần thế của nhà thơ Xuân Diệu

a. Bốn câu thơ đầu: Một ý tưởng táo bạo đầy lãng mạn của nhà thơ

“ Tôi muốn tắt nắng điCho màu đừng nhạt mất ;Tôi muốn buộc gió lạiCho hương đừng bay đi. ”

– Mở đầu bài thơ tác giả đã sử dụng thể thơ ngũ ngôn, ngắn gọn súc tích nhưng lại bộc lộ được niềm mong ước kì khôi, táo bạo, liều lĩnh của mình :
+ “ tắt nắng “
+ “ buộc gió “
– Mục đích : Giữ lại sắc màu cho đừng “ nhat ” phai, giữ lại mùi hương để đừng “ bay đi ” .
– Tác giả muốn ngự trị vạn vật thiên nhiên, muốn tước đoạt quyền của tạo hóa để vạn vật thiên nhiên và thời hạn không đổi khác. Nhưng. thực ra, sở dĩ Xuân Diệu có khát vọng kì khôi đó bởi dưới con mắt của thi sĩ, mùa xuân đầy sức mê hoặc, đầy sự điệu đàng. Ông sợ thời hạn sẽ chảy trôi, ông muốn níu kéo thời hạn, muốn tận thưởng mãi mùi vị của đời sống và bất tử hóa cái đẹp của mùa xuân .
– Nghệ thuật :
+ Thể thơ ngũ ngôn ngắn gọn, rõ ràng như lời khẳng định chắc chắn, cố nén cảm hứng và ý tưởng sáng tạo .
+ Điệp ngữ : “ Tôi muốn ” được trở đi trở lại 2 lần gợi một cái tôi cá thể khao khát giao cảm và yêu đời đến tha thiết .

b. Câu 5 – 13: Niềm vui say, ngây ngất của nhà thơ trước cảnh thiên nhiên tươi đẹp, tràn đầy nhựa sống

“ Của ong bướm này đây tuần trăng mật ;Này đây hoa của đồng nội xanh lè ;Này đây lá của cành tơ phơ phất ;Của yến anh này đây khúc tình si .Và này đây ánh sáng chớp hàng mi ;Mỗi sáng sớm, thần vui hằng gõ cửa ;Tháng giêng ngon như một cặp môi gần ;Tôi sung sướng. Nhưng vội vàng 50% :Tôi không chờ nắng hạ mới hoài xuân. ”

– Xuân Diệu đã phát hiện được một thiên đường ngay trên mặt đất, không lạ lẫm mà rất đổi quen thuộc. Nó ở ngay trong tầm mắt của mỗi tất cả chúng ta. Và, khung cảnh ấy da được “ ông hoàng thơ tình ” cảm nhận ở thời gian khởi đầu :

  • “Buổi sớm” – khởi đầu một ngày mới.
  • “Tuần tháng mật” – khởi đầu cuộc sống lứa đôi.
  • “Tháng giêng” – khởi đầu cho một năm mới.

-> Đây chính là thời gian xinh xắn, tinh khôi, và tràn trề sự tươi mới mà mùa xuân mang lại .
– Hình ảnh vạn vật thiên nhiên và sự sống quen thuộc đã được cảm nhận qua một trái tim đa cảm của thi nhân. Sự sống và những hình ảnh ấy hiện lên vừa thân mật, thân quen, vừa điệu đàng và đầy tình tứ. Nhà thơ đã phát hiện ra vẻ đẹp kỳ diệu của chúng và thôi vào đó một tình yêu rạo rực, đắm say và ngây ngất :

  • “Ong bướm – tuần tháng mật“
  • “Hoa của đồng nội xanh rì“
  • “Lá của cành tơ phơ phất“
  • “Khúc tình si” của “yến anh“
  • “Ánh sáng chớp hàng mi“

-> Đây chính là những cảnh vật quen thuộc, thân thiện, mang nét đặc trưng của mùa xuân. Nhà thơ đã phát hiện một vạn vật thiên nhiên diệu kỳ, mềm mịn và mượt mà, mê hoặc, quyến rũ như một người thiếu nữ tươi tắn, đầy sức sống .
– Điệp ngữ “ Này đây ” được lặp đi, lặp lại 2 lần tạo nên sự bồ bập, reo vui trước vẻ đẹp của trần gian mà tác giả muốn tiếp xúc, muốn tận thưởng ngay. “ Này đây ” còn đứng đầu câu thơ để phép liệt kê trở nên gấp gáp hệt như tác giả sợ rằng mọi thứ sẽ vụt mất trước khi tất cả chúng ta kịp ngắm nhìn chúng .
– Xuân Diệu đã nhìn vạn vật thiên nhiên quá lăng kính của tình yêu, qua cặp mắt của tuổi trẻ tươi mới. Chính vì lẽ ấy, mà ông đã quy chiếu vạn vật thiên nhiên về vẻ đẹp của giai nhân : “ Và này đây ánh sáng chớp hàng mi ”. Đây là một câu thơ đọc đáo và có hình dáng vô cùng đặc biệt quan trọng : ánh sáng chớp của đất trời chói loà đầy sức sống làm cho bờ mi phải chớp lấy do chói gắt hay là ánh sáng từ hàng mi thiếu nữ thanh xuân đang toả ra, phát ra sau hàng mi diễm lệ .

– So sánh cuộc sống thiên nhiên như người đang yêu, như tình yêu đôi lứa đắm say, tràn trề hạnh phúc:

“ Tháng giêng ngon như một cặp môi gần “
-> Đây là một sự so sánh mới lạ, độc lạ và táo bạo : lấy con người làm chuẩn mực cho mọi vẻ đẹp trên trần gian – điều mà trong thơ cổ xưa chưa có được. Đồng thời phép so sánh này còn bộc lộ sự quy đổi cảm xúc tài tình từ thị giác sang vị giác để ca ngơi vẻ đẹp tình yêu đôi lứa, niềm hạnh phúc tuổi trẻ .
– Câu thơ :
“ Tôi sung sướng. Nhưng vội vàng 50% ”

  • Đây là một dòng thơ hay và độc đáo. Nhiều người khi tiếp cận dòng thơ này đã thường bỏ qua dấm chấm câu ở giữa dòng thơ. Không phải ngẫu nhiên mà Xuân Diệu đã dùng đến một dấu chấm để ngắt dòng thơ của mình thành 2 câu độc lập như vậy. Đọc kĩ dòng thơ và đặt chúng trong chỉnh thể toàn bài thơ, chúng tôi nhận thấy dấu chấm có ý nghĩa tách hai nội dung tư tưởng chủ đạo của toàn bài.
  • Tâm trạng đầy mâu thuẫn nhưng thống nhất:  “Sung sướng >< vội vàng” khiến câu thơ như âu thơ như tách ra làm hai. Phần đừng trước thể hiện hình ảnh tươi nguyên của cuộc sống vui, háo hức. Còn phần còn lại thể hiện một niềm sung sướng không trọn vẹn bởi tác giả cảm nhận được sự trôi chảy của thời gian, ông muốn sống gấp, sống nhanh, sống vội để chạy đua với thời gian, để có thể tận hưởng hết sự tươi trẻ ấy.

(Về trường hợp dấu "." đứng giữa câu có thể tham khảo so sánh thêm bài thơ "Người đi tìm hình của nước" – Chế Lan Viên để dễ dàng nhận xét hiệu quả nghệ thuật)

TIỂU KẾT: Với việc chắt lọc những hình ảnh thiên nhiên một cách tinh tế được kết hợp cùng những biện pháp nghệ thuật: điệp ngữ, phép láy vần, điệp thanh, những biện pháp so sánh, ẩn dụ, hoán dụ đặc biệt là ẩn dụ chuyển đổi cảm giác đặc sắc Xuân Diệu đã làm hiện lên một bức tranh, một hình ảnh cuộc đời tràn đầy âm thanh, màu sắc. Đồng thời nhịp thơ nhan, gấp còn tạo nên hơi thơ sống nhịp sống mà nhà thơ đang hướng đến để có thể nắm trọn được cái đẹp, sức trẻ.

2. Thi sĩ Xuân Diệu thể hiện nỗi băn khoăn về sự ngắn ngủi của kiếp người, trước sự trôi qua nhanh chóng của thời gian

1945 đã có đóng góp to lớn và làm sâu sắc hơn quá trình hiện đại hóa văn học nước nhà. Xuân Diệu là nhà thơ được nhắc đến nhiều nhất và cũng là nhà thơ tiêu biểu nhất cho nền thơ ca thời kì này. Xuân 9Đoạn thơ bộc lộ nỗi lo lắng băn khoăn của Xuân Diệu về sự hữu hạn của kiếp người trước dòng thời gian vô hạn

 – Từ xưa đến nay, ông bà ta có rất nhiều câu thể hiện sự quý báu, chảy trôi của thời gian như: “Thời gian là vàng ngọc, bóng ngả lưng ta”, hay “Thời gian thấm thoát thoi đưa”, … Đến với Xuân Diệu, độc giả dễ dàng nhận ra ông cũng có một cách nói rất riêng về thời gian:

“ Xuân đương tới, nghĩa là xuân đương qua ,Xuân còn non, nghĩa là xuân sẽ già .Mà xuân hết, nghĩa là tôi cũng mấtLòng tôi rộng, nhưng lượng trời cứ chậtKhông cho dài thời trẻ của nhân gianNói làm chi rằng xuân vẫn tuần hoànNếu tuổi trẻ chẳng hai lần thắm lại … ”

– Ông đã đưa ra triết lí về thời hạn của riêng mình :

  • “Xuân tới – xuân qua”                              
  • “Xuân non – xuân già”                                
  • “Xuân hết – tôi mất”                                 
  • “Lòng rộng – đời chật”                                    
  • “Xuân tuần hoàn – tuổi trẻ chẳng hai lần thắm lại”                                  
  • “Còn trời đất – chẳng còn tôi“

– Với triết lí của mình ông đã bộc lộ nỗi do dự về sự ngắn ngủi, mong manh của kiếp người trong sự chảy trôi nhanh gọn của thời hạn :

  • Quan niệm về thời gian tuyến tính, một đi không trở lại (so sánh với quan niệm thời gian tuần hoàn của người xưa)
  • Cảm nhận đầy bi kịch về sự sống, mỗi khoảnh khắc trôi qua là một sự mất mát, phai tàn, phôi pha, mòn héo
  • Cuộc sống trần gian đẹp như một thiên đường; trong khoảnh khắc đó, thời gian một đi không trở lại, đời người ngắn ngủi – nên chỉ còn một cách là phải sống vội

-> Đây là một cách nhìn nhận thời hạn vô cùng tinh xảo, độc lạ. Và, trải qua cách nhìn này ta còn thấy xuân Diệu đã chứng minh và khẳng định một chân lí rằng tuổi xuân một đi sẽ không khi nào trở lại, chính do đó tất cả chúng ta cần phải trân quý nó .
– Khung cảnh vạn vật thiên nhiên không còn vui tươi như những câu thơ đầu nữa, mà giờ đây vạn vật thiên nhiên hiện lên là sự sống nhuốm màu buồn của sự chia li hoặc tiễn biệt, hay nổi hờn, nổi sợ vì sự phai tàn sắp sửa :

  • “Năm tháng đều rớm vị chia phôi”
  • “sông núi vẫn than thầm tiễn biệt“
  • “Gió – hờn”
  • “Chim rộn ràng – đứt tiếng “

-> Thiên nhiên, cảnh vật đều nhuốm màu li biệt, li biệt, đều mang tâm trạng lo âu, phấp phỏng trước thời hạn. Không còn chất vui mắt, tự nhiên như những câu thơ trước nữa. Nói vạn vật thiên nhiên nhưng đây cũng chính là lời nói của lòng người vì “ người buồn thì cảnh có vui đâu khi nào ” .
– Đến đây thi sĩ bỗng thốt lên :

“ Chẳng khi nào, ôi ! Chẳng khi nào nữa … ”

-> Câu cảm thán với cách ngắt nhị biến hoá đã giúp cho nỗi lo ngại, bắn khoăn của Xuân Diệu được đẩy lên đỉnh điểm .

(Có thể so sánh thêm với chùm "Thơ tiếc cảnh" - Nguyễn Trãi để thấy rõ nét hơn sắc điệu trữ tình trong "Vội vàng" về màu thời gian)

3. Lời giục giã, cuống quýt để tận hưởng những giây phút tuổi xuân của Xuân Diệu giữa mùa xuân của cuộc đời, của vũ trụ và lời tuyên ngôn về lẽ sống của ông

1945 đã có đóng góp to lớn và làm sâu sắc hơn quá trình hiện đại hóa văn học nước nhà. Xuân Diệu là nhà thơ được nhắc đến nhiều nhất và cũng là nhà thơ tiêu biểu nhất cho nền thơ ca thời kì này. Xuân 10Xuân Diệu tuyên ngôn lẽ sống

– Ở khổ thứ hai ta thấy tác giả cảm nhận sự trôi chảy của dòng thời hạn một cách rất nhanh gọn, một đi không khi nào trở lại, không hề níu giữa. Vì vậy, tất cả chúng ta chỉ còn một cách :

“ Mau đi thôi ! Mùa chưa ngả chiều hôm “

-> Thi sĩ muốn níu kéo thời hạn nhưng không được. Vậy chỉ còn một cách là hãy sống cao độ tích tắc của tuổi xuân. Nhà thơ như giục giã chính bản thân tận thưởng đời sống : hãy mau lên, vội vàng lên, gấp gáp lên, hãy vượt qua thời hạn mà sống, mà góp sức. Bởi giờ đây vẫn tươi tắn, vẫn đủ sức sống góp sức tuổi xuân cho cuộc sống .
– Từ nhận thức, tác giả đã đi đến giải pháp được biểu lộ qua những câu thơ mãnh liệt và tràn trề xúc cảm :

“Ta muốn ôm
Cả sự sống mới bắt đầu mơn mởn;
Ta muốn riết mây đưa và gió lượn,
Ta muốn say cánh bướm với tình yêu,
Ta muốn thâu trong một cái hôn nhiều
Và non nước, và cây, và cỏ rạng,
Cho chếnh choáng mùi thơm, cho đã đầy ánh sáng
Cho no nê thanh sắc của thời tươi;
– Hỡi xuân hồng, ta muốn cắn vào ngươi!

– Từ xưng hô “ tôi ” ở đầu bài thơ, giờ đây tác giả đã chuyển sang đại từ “ ta ” bộc lộ một “ cái tôi ” đang muốn tận thưởng thật nhiều, thật đã đầy hương sắc trần gian .
– Nghệ thuật :

  • Những động từ mạnh xuất hiện dày đặc với mức độ tăng dần: “ôm”, “rít”,” say”, “thâu” rồi “cắn”
  • Hàng loạt những từ chỉ mức độ: “Chếnh choáng…đã đầy…no nê…“
  • Điệp ngữ: “Ta muốn”

-> Tình yêu đời sống mãnh liệt và táo bạo của nhà thơ còn được biểu lộ qua những tính từ, động từ, danh từ chỉ vẻ đẹp tinh khôi, tươi mới của vạn vật thiên nhiên, đời sống : “ sự sống mới mở màn mơn mởn ; mây đưa và gió lượn ; cánh bướm với tình yêu ” ; và “ Hỡi xuân hồng, ta muốn cắn vào ngươi ! ” chính là đỉnh điểm của một “ cái tôi ” cuồng nhiệt, vồ vập khát khao giao cảm với đời. Xuân Diệu muốn sống vội vàng, ra sức tận thưởng tuổi trẻ, mùa xuân, tình yêu đắm say, cuồng nhiệt, hết mình .
-> Đoạn thơ đã thể hiện sự ham hố, mê hồn, vồ vập, yêu đời, khao khát hòa nhập của tác giả với vạn vật thiên nhiên và tình yêu tuổi trẻ .
-> Sống vội vàng, nóng vội không có nghĩa là ích kỷ, tầm thường, thụ động, mà đó là cách sống biết góp sức, biết tận hưởng. Đây cũng chính là lới tuyên ngôn cho lẽ sống, cho ý niệm nhân sinh của thi sĩ .

III. Tổng kết

Bài thơ “ Vội vàng ” của Xuân Diệu là sự phối hợp hài hoà giữa mạch cảm hứng và mạch luận lí. Với cách nhìn, cách cảm mới cùng những cải cách, những phát minh sáng tạo về hình ảnh thơ, bài thơ đã thành công xuất sắc trong việc thêu dệt nên một bức tranh vạn vật thiên nhiên tựa như thiên đường cõi trần thế. Đồng thời, bài thơ còn bộc lộ được tuyên ngôn sống, ý niệm nhân sinh cũng như ý niệm thẩm mĩ mới mẻ và lạ mắt của Xuân Diệu – một người nghệ sĩ của niềm khát khao giao cảm với đời mãnh liệt .

Bài viết trên là những ý cơ bản cần có trong bài văn phân tích bài thơ “Vội vàng” (Xuân Diệu) của các bạn. Chúc các bạn làm bài thật tốt nhé!

Biên soạn: Cô Lê Nguyễn Quỳnh Dung

Xem thêm những bài viết khác của chuyenvan.vn