Dàn ý Phân tích Tràng giang
Phân tích Tràng giang của Huy Cận ta thấy được nỗi buồn da diết ẩn dấu trong bức tranh vạn vật thiên nhiên quê nhà mênh mang và bất tận .
Đó là bức tranh quê được vẽ nên bởi một tâm hồn yêu quê nhà tha thiết. Nhiều người khi nghiên cứu và phân tích Tràng giang đã bị chính sự bất tận bởi khoảng trống và thời hạn của bài thơ làm cho ấn tượng. Để hiểu rõ hơn những tâm sự chứa đựng trong những nét vẽ ấy, cùng nghiên cứu và phân tích cụ thể bài thơ Tràng giang qua bài viết dưới đây .
Tìm hiểu về tác giả Huy Cận để lập dàn ý nghiên cứu và phân tích bài Tràng Giang
– Huy Cận ( 1919 – 2005 ) tên khai sinh là Cù Huy Cận
– Ông tham gia hoạt động cách mạng và giữ nhiều trọng trách khác nhau
– Giống như người trẻ tuổi thời đó, Huy Cận nhận thức được đời sống tù túng, tẻ nhạt, quẩn quanh nên thường có nỗi buồn đơn độc, điều này khắc họa khá rõ trong thơ ca
– Các tác phẩm chính :
+ những tập thơ : Lửa thiêng, Vũ trụ ca, Trời mỗi ngày lại sáng, Đất nở hoa, Bài thơ cuộc sống, Những năm sáu mươi, …
+ văn xuôi : Kinh cầu tự
– Phong cách nghệ thuật và thẩm mỹ : thơ Huy Cận hàm súc, giàu chất suy tưởng triết lí
⇒ Huy Cận là khuôn mặt tiêu biểu vượt trội của thơ ca tân tiến
Dàn ý chung nghiên cứu và phân tích bài thơ Tràng giang
1. Mở bài
Giới thiệu về nhà văn Huy Cận và tác phẩm “ Tràng giang ”
2. Thân bài
– Hoàn cảnh sáng tác của “ Tràng giang ” : Tháng 9/1938, trong một buổi chiều khi tác giả đạp xe ra bến Chèm nhìn dòng sông Hồng đang cuộn chảy .
– Ý nghĩa nhan đề bài thơ và lời đề từ : Mang âm hưởng Hán – Việt sang trọng và quý phái, cổ kính. Gợi ra cảnh sông nước mênh mang, con người hữu tình .
– Khổ 1:
+ Từ láy “ điệp điệp ” phối hợp cùng trạng thái buồn : Nỗi buồn mênh mang lan tỏa như những đợt sóng trên sông nước .
+ Con thuyền “ xuôi mái nước song song ” và “ Thuyền về nước lại, sầu trăm ngả ” : Nhuốm màu chia tay buồn bã, sự vật có vẻ như muốn đứng yên lặng theo tâm trạng của nhà thơ .
+ Hình ảnh “ Củi một cành khô lạc mấy dòng ” : Cành củi lạc dòng vô định. Thân phận củi khô héo, lênh đênh trên sông .
– Khổ 2:
+ Nhà thơ muốn nghe lắm “ Đâu tiếng làng xa vãn chợ chiều ” nhưng trọn vẹn không có tiếng đáp trả .
+ Từ “ vãn ” càng tạo ra cảm xúc xa xôi, tẻ nhạt, quạnh vắng
+ Miêu tả “ trời lên sâu chót vót ” thay vì “ trời lên cao chót vót ” : “ Sâu ” ở đây gợi lên một nỗi buồn không đáy, nỗi buồn trải dài đến vô cùng tận của lòng người .
– Khổ 3:
+ Hình ảnh “ bèo ” : Sự vật nhỏ bé, tầm thường thay cho lời diễn đạt đến những kiếp người bấp bênh, trôi nổi, vô định .
+ Cấu trúc phủ định “ không một chuyến đò ngang ” – “ không cầu gợi chút niềm thân thương ” : Xóa sạch sự liên kết của con người
– Khổ 4:
+ Những câu thơ mang đầy sắc tố cổ xưa
+ Sử dụng bút pháp chấm phá để vẽ lên bức tranh thủy mặc có núi, có mây, có cánh chim nghiêng, bóng chiều, khói hoàng hôn .
+ Liên tưởng đến câu thơ của Thôi Hiệu và so sánh .
3. Kết bài
Khẳng định lại giá trị nội dung và nghệ thuật và thẩm mỹ của những phẩm .
Dàn ý Phân tích bài Tràng giang hay nhất
1. Mở bài
Nhà thơ Huy Cận tên thật là Cù Huy Cận, ông là một tên tuổi lớn trong trào lưu thơ mới 1930 – 1945. Phong cách thơ của ông được chia thành hai quá trình rõ ràng. Trước Cách mạng tháng Tám, những tác phẩm thơ của ông mang nỗi sầu về kiếp nhân sinh. Sau Cách mạng tháng Tám, hồn thơ của ông như được lột xác, trở nên sáng sủa hơn .
Một trong những tác phẩm tiêu biểu vượt trội của Huy Cận trước Cách mạng tháng Tám vẽ nên bức tranh vạn vật thiên nhiên cùng nỗi sầu ưu nhân thế đó chính là “ Tràng giang ”. Bài thơ trích từ tập “ Lửa thiêng ”, được Huy Cận sáng tác khi đứng ở bờ Nam bến Chèm sông Hồng, nhìn cảnh bát ngát sóng nước. Bài thơ mang nỗi u buồn hoài cổ, vừa miêu tả vạn vật thiên nhiên, vừa nói lên nỗi lòng bao tâm sự .
Tràng giang là bức tranh vạn vật thiên nhiên to lớn, bát ngát cùng tâm trạng nhớ nhung quê nhà da diết
2. Thân bài
Lời đề từ “ Bâng khuâng trời rộng nhớ sông dài ” đã phần nào khái quát được chủ đề của bài thơ. Đó chính là cảm xúc đơn độc, nhỏ bé khi đứng giữa đất trời bát ngát, bát ngát. Chính sự “ bâng khuâng ” của chủ thể trữ tình càng làm cho cảnh vật thêm u sầu, lạc lõng .
Sóng gợn tràng giang buồn điệp điệp
Con thuyền xuôi mái nước song song ,
Thuyền về nước lại, sầu trăm ngả .
Củi một cành khô lạc mấy dòng
Mở đầu bài thơ, Huy Cận đã khôn khéo gợi lên một khoảng trống bất tận. Qua khoảng trống ấy, ta hiểu được “ tràng giang ” là gì. Ở đây, Huy Cận đã tinh xảo khi phối hợp hai âm “ ang ” liền kề với nhau, điều ấy gợi lên trong lòng người đọc về một con sông không chỉ dài mà còn rộng bát ngát, bát ngát .
Hai từ láy “ điệp điệp ” “ song song ” ở hai câu đầu mang đậm sắc thái Đường thi. Không những thế, nó còn đầy tính gợi hình, giúp ta liên tưởng tới những con sóng cứ dập dìu lan xa, gối lên nhau để dòng nước cuốn đi miên man. Trên dòng sông sóng gợn “ điệp điệp ” với làn nước “ song song ” ấy Open một “ con thuyền xuôi mái ” lững lờ trôi. Ở đây, Huy Cận đã sử dụng thủ pháp lấy động tả tĩnh. Dòng sông vốn có sự hoạt động là thế, nhưng ta vẫn cảm nhận một sự bát ngát, yên bình như tờ .
Trong đoạn thơ ấy, Huy Cận đã dùng hình ảnh “ thuyền ” và “ nước ” để sóng đôi với nhau. Thuyền rẽ sóng trôi trên nước, nhưng lại khiến “ nước ” cảm xúc như bị chia xa, chẳng biết theo ngả nào. Sự xa cách được bộc lộ rõ “ thuyền về nước lại ”, có vẻ như thuyền với nước luôn là một sự trái chiều, không thể nào hoàn toàn có thể cùng nhau sòng hành. Chính sự chia lìa ấy đã gợi nên trong lòng người nỗi “ sầu trăm ngả ” .
Khung cảnh vạn vật thiên nhiên vắng ngắt, yên bình
Câu cuối khổ một này chính là sự khẳng định chắc chắn rõ nét nhất về kiếp người nhỏ nhoi, lạc lõng “ Củi một cành khô lạc mấy dòng ”. Ở đây, Huy Cận đã sử dụng phép hòn đảo ngữ để làm toát lên nỗi đơn độc, lạc lõng trước thiên hà bát ngát. “ Củi một cành ” chứ không phải một cây, mà ở đây lại là cành khô gợi lên sự khô héo, hết sạch sức sống. Sức sống đã héo mòn ấy còn mang nỗi sầu trôi nổi, “ lạc ” trên những dòng nước đang trôi không biết đi đâu, về đâu .
Cả một khổ thơ, người ta chỉ thấy sự rời rạc, bát ngát, vô định. Tất cả chẳng có một hứa hẹn gì về quy tụ, mà chỉ toàn là “ nước song song ”, “ sầu trăm ngả ”, … Ở đây, Huy Cận đã dùng hình ảnh vạn vật thiên nhiên buồn bã để gợi lên tâm trạng của lòng người. Đó là cảm xúc lạc lõng giữa dòng đời bất tận, chẳng biết đi đâu về đâu .
Nỗi lòng lạc lòng, buồn vô tận ấy không những không được vơi bớt, mà còn được gợi mở hơn qua những hình ảnh quạnh vắng ở khổ hai :
Lơ thơ cồn nhỏ gió vắng ngắt
Đâu tiếng làng xa vãn chợ chiều
Nắng xuống, trời lên sâu chót vót
Sông dài, trời rộng, bến cô liêu
Chỉ một câu thơ thôi, Huy Cận đã khôn khéo sắp xếp tới hai từ láy “ lơ thơ ” “ vắng ngắt ” để vẽ nên bức tranh im re như tờ. Giữa khung cảnh “ cồn nhỏ ” ấy, người ta chẳng cảm nhận được chút gì ấm cúng, mà chỉ toàn gió vắng vẻ. Đó là một khung cảnh lạnh lẽo, tiêu điều đến đáng sợ. Trước khung cảnh ấy, con người trở nên thật nhỏ bé và rồi phải tốt lên “ Đâu tiếng làng xa vãn chợ chiều ”. Khung cảnh yên bình đến hơn cả hoàn toàn có thể nghe thấy ở đâu đó chút âm thanh xa xôi, không rõ ràng. “ Đâu ” cũng như một thắc mắc, một niềm khát khao mong mỏi của nhân vật trữ tình. Hình như đứng trước cảnh vật yên bình như vậy, người ta mong một âm thanh nào đó để biết rằng sự sống vẫn còn sống sót nơi đây .
Sự vắng ngắt của cảnh vật không chỉ cảm nhận qua khoảng trống lặng như tờ ấy, mà ngay trong đôi mắt của nhân vật trữ tình, điều đó cũng được biểu lộ rõ nét. Ở đây, Huy Cận đã sử dụng hình hình ảnh nắng và trời. Theo quy luật tự nhiên, nắng và trời phải gắn liền với nhau. Nhưng ở đây lại là “ nắng xuống ” “ trời lên ”. Hình như điều ấy bộc lộ cho sự đối nghịch, chẳng có một điểm chung nào. Đôi mắt của nhà thơ không chỉ dừng ở trời và nắng mà như xuyên thấu cả ngoài hành tinh. Từ khoảng trống, thời hạn đều được thu gọn vào ánh mắt ấy. Thiên nhiên lúc này thật bát ngát với “ sông dài, trời rộng ”, trong khi những gì thuộc về con người thì trở nên nhỏ bé “ bến cô liêu ” .
Dù nỗ lực quan sát để thấy được sự sống giữa khung cảnh ấy, nhưng càng nhìn càng thấy hư không. Thế nên, nhà thơ lại nhìn về dòng sông, nhìn về những gì quen thuộc nhất như muốn sưởi ấm trái tim đang lạnh lẽo, đơn độc .
Bèo dạt về đâu hàng nối hàng ,
Mênh mông không một chuyến đò ngang
Không cần gợi chút niềm thân thiện ,
Lặng lẽ bờ xanh tiếp bãi vàng
Tác giả đã nỗ lực tìm kiếm những điều quen thuộc sưởi ấm tâm hồn. Nhưng chẳng có gì hoàn toàn có thể sưởi ấm tâm hồn đang ngày một lạnh lẽo của tác giả. Hình ảnh “ bèo dạt ” khiến người ta liên tưởng đến những gì bấp bênh, trôi nổi. Đó giống như kiếp người vậy, chẳng biết đi đâu, về đâu, chỉ vô định giữa dòng đời. Trong đó, không phải là một vài cây bèo, mà đó là “ hàng nối hàng ” càng khiến lòng người càng đau đớn, đơn độc hơn .
Bèo dạt về đâu hàng nối hàng bộc lộ sự vô định giữa khoảng trống to lớn
Cùng với những cánh bèo hàng nối hàng ấy là “ bờ xanh tiếp bãi vàng ”. Hình như càng quan sát, tác giả càng thấy khoảng trống được mở ra to lớn, bát ngát hơn. Hình như ở đây con người và vạn vật thiên nhiên chẳng có chút gì của sự liên kết, hòa hợp .
Giữa dòng sông bát ngát bất tận ấy chẳng có lấy một chuyến đò. Những gì tương quan đến con người có vẻ như đã bị vạn vật thiên nhiên nhấn chìm, trở nên vô định. Thế nên đứng giữa khoảng trống vốn là hoài niệm, vốn là ký ức ấy nhưng tác giả lại cảm xúc lạc lõng, chẳng “ gợi chút niềm thân thiện ” .
Lớp lớp mây cao đùn núi bạc
Chim nghiêng cánh nhỏ bóng chiều sa
Lòng quê dợn dợn vờn con nước
Không khói hoàng hôn cũng nhớ nhà .
Ở đoạn cuối này, Huy Cận đã vẽ nên bức tranh vạn vật thiên nhiên cực kỳ hùng vĩ, có một chút ít gì ấm cúng. Những lớp mây “ đùn núi bạc ” mang một nét đẹp cổ xưa, trữ tình. Đó là cảnh vật được tạo thành ánh nắng cuối ngày chiếu vào lớp mây nhìn như dát bạc. Thông qua từ “ đùn ” ta đã thấy sự hoạt động của vạn vật thiên nhiên. Những lớp mây tiếp nối đuôi nhau nhau Open, tạo nên sự hoạt động giải trí không ngừng nghỉ .
Hình ảnh “ chim nghiêng cánh nhỏ ” đã được tác giả khôn khéo miêu tả. Hình như trải qua cánh chim ấy, tác giả muốn chứa đựng tâm hồn nhỏ bé của mình. Tự so sánh mình là cánh chim nhỏ, đã quá căng thẳng mệt mỏi vì một ngày dài và tích tắc ấy cần quay trở lại nhà, trở lại nơi có sự ấm cúng .
Và ở câu cuối, ta thấy được nỗi niềm bâng khuâng, đơn độc của một tình nhân quê. Đó là nỗi niềm nhớ quê nhà da diết. Dù đứng giữa quê nhà nhưng lại thấy lạ lẫm, quê nhà của tuổi thơ chẳng còn ở đó nữa. Quê hương ấy giờ đây chẳng còn “ khói hoàng hôn ”, chẳng còn những người quen thuộc nhưng vẫn làm tác giả day dứt, xót xa. Phải yêu quê nhà thắm thiết đến nhường nào, nhà thơ mới hoàn toàn có thể bình tĩnh trước những đổi khác của vạn vật như vậy .
3. Kết bài
Tràng giang là sự phối hợp hoàn hảo nhất giữa cổ xưa và tân tiến. Nó được bộc lộ qua cách dùng từ ngữ tinh lọc, qua những hình ảnh quen thuộc như : mây, sông, cánh chim, … Mỗi hình ảnh đều gợi lên cho ta bao nỗi niềm, như được sống, được cảm nhận cùng nhà thơ vậy. Phân tích Tràng giang không chỉ cho ta thấy được nỗi lòng của con người trước sự biến hóa của thời thế, mà còn thấy được nét tài hoa trên từng câu chữ của Huy Cận .
Dàn ý Phân tích Tràng giang của Huy Cận
1. Mở bài
– Giới thiệu về tác giả Huy Cận và đặc thù thơ Huy Cận trước cách mạng tháng Tám : Huy Cận là một trong số những nhà thơ có nhiều góp phần cho trào lưu thơ Mới. Trước cách mạng tháng Tám năm 1945, thơ ông mang nỗi buồn nhân thế, nỗi buồn của một người dân ý thức thâm thúy về cảnh ngộ của tổ quốc quốc gia và số phận con người .
– Giới thiệu về bài thơ Tràng giang : Tràng giang ( rút trong tập Lửa thiêng ) là một trong số những sáng tác tiêu biêu nhất, rực rỡ nhất của Huy Cận .
2. Thân bài
a. Nhan đề và câu thơ đề từ
– Nhan đề : sử dụng từ ngữ Hán Việt cùng âm tiết mở ang gợi khoảng trống cổ kính và tăng thêm liên tưởng về sự to lớn của dòng sông .
– Câu thơ đề từ :
+ trời rộng ”, “ sông dài ” gợi nên cái to lớn, bát ngát của vạn vật thiên nhiên, của ngoài hành tinh bát ngát
+ “ bâng khuâng ”, “ nhớ ” – một cảm hứng của nỗi buồn, của sự đơn độc, lạc lõng .
=> Ngay từ nhan đề và câu thơ đề từ, tác giả đã gợi nên xúc cảm bao trùm, xuyên suốt hàng loạt bài thơ .
Khổ 1:
– Thiên nhiên to lớn, bát ngát :
+ Hình ảnh ” sóng gợn ”
+ Hình ảnh con thuyền “ con thuyền xuôi mái nước song song ” càng tô đậm thêm sự hoang vắng, cô quạnh của cảnh vật .
– Tâm trạng của chủ thể trữ tình được thể hiện một cách trực tiếp : buồn điệp điệp ”, “ sầu trăm ngả ” tác giả đã diễn đạt nỗi buồn dài cùng cực, như không khi nào nguôi, không khi nào dứt trong tâm khảm của nhân vật trữ tình
Khổ 2
– Bức tranh đã từng bước hoàn thành xong hơn bằng những hình ảnh rất là mới lạ : cồn nhỏ, gió vắng vẻ, làng xa, chợ chiều, bến cô liêu gợi tả cảnh vật nhỏ bé, cô độc, thoáng lên cái tĩnh mịch, lạnh lẽo đơn độc đến rợn ngợp của cảnh vật nơi đây .
– Âm thanh “ tiếng chợ chiều ” gợi nên sự mơ hồ, tàn tạ, hoang vắng .
– “ Sông dài trời rộng bến cô liêu ” nhấn mạnh vấn đề cái cô liêu của cảnh vật và sự lạc lõng, trống vắng, đơn độc của con người .
Khổ 3
– Khung cảnh thiên nhiên bao la rộng lớn: hàng nối hàng, mênh mông
– Hình ảnh “ bèo ” gợi sự nổi trôi, vô định
– Câu trúc phủ định “ không cầu ” – “ không đò ” đã phủ định trọn vẹn những con đường để liên kết với cuộc sống
Khổ 4
– Hình ảnh thơ cô điển “ mây ”, “ chim ” tác giả đã vẽ nên một bức tranh về quê nhà, quốc gia, .
– Nỗi nhớ, tình yêu quê nhà, quốc gia của tác giả qua hai câu thơ cuối bài .
3. Kết bài
Khái quát giá trị nội dung và nghệ thuật và thẩm mỹ của bài thơ
Phân tích bài thơ Tràng Giang của Huy Cận .
Huy Cận là một trong những cây bút tiêu biểu vượt trội của trào lưu thơ mới trước cách mạng tháng Tám năm 1945. Hồn thơ Huy Cận luôn chất chứa một nỗi buồn nhân thế, một nỗi sầu vạn kỉ, nỗi buồn tủi về thân phận bơ vơ, nhỏ bé trước cuộc sống đầy nguy hiểm. Rồi từ đó Huy Cận thường tìm đến những khoảng trống dài rộng choáng ngợp để làm điển hình nổi bật cảm xúc đơn độc, rờn rợn của con người mà “ Tràng giang ” là một khoảng trống lý tưởng để nhà thơ bộc bạch tâm sự của mình .
Bài thơ chính là hình ảnh một con sông đẹp mà buồn, cổ xưa mà tân tiến, được khúc xạ qua nỗi lòng Huy Cận. Một thi nhân mất nước đang sống bơ vơ giữa cuộc sống chưa tìm thấy hướng đi cho mình trong cảnh đời nô lệ .
Huy Cận là một tác giả xuất sắc trong nền thơ ca văn minh Nước Ta, với một giọng thơ rất riêng ông đã chứng minh và khẳng định tên tuổi của mình trong trào lưu thơ mới năm 1930 đến 1945. Ông vốn quê quán ở Hương Sơn Hà Tĩnh, trước cách mạng tháng tám thơ Ông mang nỗi sầu về kiếp người và ca tụng cảnh đẹp của vạn vật thiên nhiên, tạo vật. Với những tác phẩm tiêu biểu vượt trội như “ Lửa Thiêng ”, “ ngoài hành tinh ca ”, “ kinh cầu tự ”. Nhưng sau cách mạng tháng 8 tâm hồn thơ của ông đã trở nên sáng sủa, được kiến thiết xây dựng từ đời sống chiến đấu và kiến thiết xây dựng quốc gia của nhân dân lao động “ trời mỗi ngày lại sáng ”, “ Đất nở hoa ”, “ bài thơ cuộc sống ” … vẻ đẹp vạn vật thiên nhiên nỗi sầu nhân thế một nét thơ tiêu biểu vượt trội của Huy Cận được bộc lộ khá rõ nét qua bài thơ Tràng Giang. Đây là một trong những bài thơ hay tiêu biểu vượt trội và nổi tiếng của nhà thơ được viết vào mùa thu năm 1939 in trong tập Lửa Thiêng. Bài thơ được gợi cảm hứng khi Huy Cận đứng ở bờ Nam Bến chèm, Sông Hồng. Nhìn cảnh bát ngát sông nước lòng với vợ buồn cám cảnh cho kiếp người nhỏ nhoi, trôi nổi giữa dòng đời vô định. Mang nỗi u buồn, không tin thế nên bài thơ vừa có nét đẹp cổ xưa lại được nét văn minh đã in dấu ấn tổng lực tạo nên vẻ đẹp độc lạ của một bài thơ mới .
Ngay từ đầu khi mới đọc nhan đề “ Tràng Giang ” ta đã phát hiện một chất thơ cổ xưa mà sang chảnh. “ Tràng Giang ” cũng chính là “ Trường Giang ”, có nghĩa là sông dài. Nhưng nhà thơ không viết “ Trường Giang ” mà lại viết “ Tràng Giang ”, tạo nên phép điệp âm, một tâm mở và nhờ vậy gợi lên hình ảnh một con sông rộng, mà còn dài thăm thẳm. “ Tràng Giang ” lại là một từ Hán Việt cổ xưa nên cũng kín kẽ, gợi hình ảnh con sông cổ kính, truyền kiếp. Dòng tràng giang vì thế không chỉ có chiều dài rộng địa lý, mà còn có chiều sâu của thời hạn của lịch sử dân tộc. Đó là con sông như đã chảy từ ngàn xưa đã trầm tích vào trong mình chiều sâu của hàng nghìn năm lịch sử vẻ vang, hàng nghìn năm văn hóa truyền thống và có vẻ như đã trải qua bao áng cổ thi bất hủ muôn đời .
“ Duy chiến trường giang thiên tế lựu ”
( Lý Bạch ) .
Tiếp nối sự cổ kính sang chảnh ở nhan đề, chất cổ xưa càng được tô đậm hơn qua lời đề từ của tác phẩm .
“ Bâng khuâng trời rộng nhớ sông dài ” .
Câu thơ đề từ qua đã ôm trọn chủ đề của bài thơ, những hình ảnh trời rộng sông dài gợi những khoanh vùng phạm vi khoảng trống khác nhau từ thấp đến cao, từ xa đến gần một khoảng trống lớn lao bát ngát có tầm ngoài hành tinh. Hình tượng này còn trở đi trở lại nhiều lần trong bài thơ .
“ Sông Dài trời rộng bên cô liêu ” .
Nỗi bâng khuâng buồn nhớ, tiềm ẩn đầy khắp khoảng trống cảnh nào cũng gợi buồn nên bâng khuâng là cảm xúc xao xuyến, trống trải của con người khi đối lập trước khoảng trống bát ngát, to lớn, thì “ nhớ ” lại là niềm hoài niệm của con người để điều gì đó đã khuất xa trong thời hạn, khoảng trống. Cả dòng thơ đã bộc bạch trực tiếp nỗi niềm, tâm trạng con người thể hiện nỗi khắc khoải của hồn thơ Huy Cận. “ Huy Cận có vẻ như không ở trong thời hạn mà chỉ ở trong khoảng trống ” ( Xuân Diệu ) .
Chất cổ xưa được nhà thơ bộc lộ xuyên suốt bài thơ trải qua việc sử dụng những thi liệu quen thuộc trong thơ ca cổ, như “ con thuyền ”, “ dòng sông ”, “ Cánh bèo ”, “ mặt nước ”. Kết hợp với những hình ảnh tượng trưng thường gặp trong thơ cổ, “ Tràng Giang, bến cô liêu, mây cao, núi bạc, khói hoàng hôn ”. Ẩn sau những hình ảnh rất đỗi bình dị ấy ta phát hiện nỗi buồn thấp thoáng của một con người đang chìm vào hư không, mong mỏi một sự giải thoát cho tâm hồn .
Cảnh sông nước bát ngát, đẹp mà buồn, khung cảnh vạn vật thiên nhiên ấy gợi lên niềm khao khát của một con người không tìm thấy tâm hồn đồng điệu trong cuộc sống, trong một quốc tế mà nỗi buồn thân phận đơn độc đã trở thành nỗi sầu vạn kỉ của kiếp người .
“ Bèo dạt về đâu hàng nối hàng ,
Mênh mông không một chuyến đò ngang ,
Không cầu gọi chút niềm thân thương ,
Lặng lẽ bờ xanh tiếp bãi vàng ” .
Đoạn thơ miêu tả hình ảnh dòng sông tĩnh mịch như tờ không một con thuyền, không cầu qua lại, chỉ có những cánh bèo nối hàng mà trôi vô hướng. Đây cũng là một hình ảnh mà ta thường phát hiện trong thơ ca cổ xưa, hình ảnh những cánh bèo trôi vô định, không phương hướng gợi ra sự trôi nổi, lênh đênh, thân phận bèo bọt của một kiếp người. Dòng sông bát ngát thì không một chuyến đò ngang, không một nhịp cầu nối bờ, gợi ra đôi bờ của dòng sông như hai quốc tế trọn vẹn lạ lẫm cách biệt cứ song song, “ lặng lẽ tiếp bãi vàng ”, không một chút ít niềm thân thương, không giao cảm giao hòa .
Dòng sông “ Tràng Giang ” ở dưới buồn và đẹp bao nhiêu thì ở trên lại có khung trời sâu chót vót, mang một nét đẹp rất cổ xưa .
“ Lớp lớp mây cao đùn núi bạc ,
Chim nghiêng cánh nhỏ bóng chiếu sa ” .
Hai câu thơ đã gợi cho ta nhớ đến câu thơ nổi tiếng của nhà thơ Đỗ Phủ ( Trung Quốc ) .
“ Mặt đất mây đùn cửa ải xa ” .
Trên cái nền bát ngát của khoảng trống, mây trôi thành cồn “ lớp lớp mây cao đùn núi bạc ”, rồi lên một cánh chim. “ Chim nghiêng cánh nhờ bóng chiếu xa ” .
Một con chim đã nhỏ lại nghiêng cánh Trăng làm cho nó nhỏ nhoi đến tội nghiệp. Đúng là cánh chim của thơ mới lãng mạn, vì cánh chim ấy không chỉ gợi ra sự nhỏ bé mà còn cô liu, lặng lẽ, cánh chim ấy sà xuống phía cuối chân trời như một tia nắng nhỏ buổi chiều rớt xuống. Đặc biệt là cánh chim ấy ta đã phát hiện trong cổ thi khá nhiều .
“ ngàn mai gió cuốn chim bay mỏi ”
( chiều hôm nhớ nhà của Bà Huyện Thanh Quan ) .
“ Chim mới về rừng tìm chốn ngủ ” .
( Chiều Tối của Hồ Chí Minh ) .
Mặc dù là một bài thơ mới lãng mạn nhưng “ Tràng Giang ” lại quy tụ những nét thẩm mỹ và nghệ thuật độc lạ mang đậm dấu ấn đường thi. Bài thơ được làm theo thể thất ngôn trường thiên, đậm chất cổ xưa làm cho nỗi buồn như chủ yếu cả bài thơ có vẻ như cũng được lê dài ra vô tận. Cách tổ chức triển khai tạo ra hình ảnh song song “ Thuyền về nước lại, nắng xuống trời lên, Sông dài trời rộng bờ sang bãi vàng ”. Những hình ảnh này phối hợp với nhịp điệu thơ truyền thống lịch sử 3/4 gợi ra một âm hưởng trôi chảy, xuôi chiều. Một âm điệu thơ mênh mang, xao xuyến giữa hồn thơ và núi sông quốc gia. Hai sắc thái cổ xưa còn được thể hiện qua cách sử dụng nghệ thuật và thẩm mỹ đối đường thi tạo ra vẻ phù hợp, sang chảnh, mở ra những chiều của khoảng trống bát ngát, bát ngát. Đâu chỉ dừng lại ở đó ý vị cổ xưa còn được nhà thơ Huy Cận khai thác triệt để qua việc dùng những từ ngữ, từ láy, hình ảnh mang đậm âm điệu cổ kính. Rải rác khắp bài thơ là mạng lưới hệ thống một loạt từ láy “ Tràng Giang, điệp điệp, song song, điều hưu, rờn rợn, lớp lớp ” …. Tất cả đã tạo nên cho tui phẩm của Huy Cận một nét đẹp cổ xưa rất riêng mang phong thái của riêng nhà thơ không hề pha lẫn vào đâu được .
“ Trang giang ” được sáng tác trong quy trình tiến độ 1930 đến 1945 là một bài thơ mới lãng mạn nên sắc tố thơ ca bao trùm bài thơ hầu hết là sắc tố tân tiến .
Trước hết nét tân tiến trong bài thơ biểu lộ ở những hình ảnh, âm thanh rất chân thực đời thường mà ta dễ phát hiện trong đời sống thường nhật. Đó là những hình ảnh không ước lệ không đẹp một cách hoa mỹ, mà mang một vẻ đẹp đơn giản và giản dị chân quê. Hình ảnh một cành củi khô trôi chông chênh, vô định trên dòng nước cánh bèo trôi dạt nối hàng lênh đênh, ánh nắng, hoàng hôn nhạt nhòa soi rọi thưa thớt, đâu đây còn có âm thanh vụn vặt của văn chợ chiều. Tất cả tạo ra sự một bức tranh quê nhà thân mật, quen thuộc bởi nó như một bức tranh thu nhỏ của quê nhà sông nước Nước Ta .
Nét văn minh trong bài thơ “ Tràng Giang ” còn được biểu lộ ở một cái tôi mạnh dạn, táo bạo, giám trực tiếp thể hiện nỗi buồn của riêng mình, mà đó cũng là nỗi buồn của cả một thế hệ người trẻ tuổi yêu nước thời bấy giờ chưa tìm thấy lối đi đúng đắn. Nỗi buồn man mác, bâng khuâng của cái tôi trữ tình ấy chứa đựng sâu mỗi câu chữ của cả bài thơ .
Mở đầu bài thơ ta đã phát hiện một nỗi buồn khó tả quang cảnh sông nước bát ngát, quay quồng, bất tận .
“ Sóng gợn tràng giang buồn điệp điệp
Con thuyền xuôi nước máy song song
Thuyền về nước lại sầu trăm ngả
Củi một cành khô lạc mấy dòng ”
Ngay câu đầu bài thơ không chờ nói sông mà nói buồn nói về một nỗi buồn bất tận bằng một hình ảnh ẩn dụ “ Sóng gợn tràng giang buồn điệp điệp ”, như một nỗi buồn trùng trùng, điệp điệp khó dứt con thuyền thường là hình ảnh tượng trưng cho cuộc sống lênh đênh đơn độc vô định. Ở đây con thuyền xuôi mái theo dòng nước, hai vật vốn gắn bó xuôi chiều theo nhau ấy vậy mà ở đây thuyền và nước chỉ song song với nhau chứ không thân thương. Bởi nước xuôi trăm ngả, thuyền theo ngả nào thuyền đi với dòng để rồi chia tay với dòng. Câu thơ thứ ba đã nói tới sự chia lìa tan tác “ Thuyền về nước lại sầu trăm ngả ”, thuyền buồn vì phải sẽ dòng, nước buồn vì không biết đi về đâu. Câu cuối đoạn này càng biểu lộ tập trung chuyên sâu cho kiếp người nhỏ nhoi lạc lõng vô định “ củi một cành khô lạc mấy dòng ”. Ca khổ thơ đầu đã vẽ nên một khoảng trống sông nước bát ngát rời rạc hờ hững qua những đường nét con thuyền gánh củi gợn sóng. Theo đó là nỗi “ buồn điểm Điệp ”, “ sâu trăm ngả ”, không riêng gì làm cho thuyền buồn cành củi buồn vợ xuống dòng sông buồn mà cả cái tôi trữ tình càng thêm được buồn khôn nguôi .
Khổ thơ thứ hai liên tục mạch xúc cảm của đoạn dạo đầu .
“ Lơ thơ còn nhỏ gió vắng ngắt
Đầu Tiếng Làng xã Vạn chợ chiều ,
Nắng xuống trồi lên sau chót vót
Sông dài trời rộng bên cô liêu ” .
Một cái còn nhỏ nơi thơ vắng vẻ lại thêm ngọn gió vắng vẻ càng vắng vẻ buồn hơn như bị đời sống bỏ quên. Đến đây đã Open tín hiệu sống của con người, nhưng đó chỉ là âm thanh vật vẫn mông lung của một chợ chiều, làng xa đã vãn càng tăng thêm cảm xúc bị bỏ quên ở đây. Hai dòng ở đầu cuối càng tô đậm thêm cảm xúc lạc lõng, chơ chọi, khoảng trống được mở ra ba chiều hết kích cỡ, “ năng xuống, trời lên, sông dài, trời rộng ”, nhưng lại không ăn nhập với nhau. Trong hai dòng thơ này nhà thơ đã đem đặt bên nhau những yếu tố không có gì là buồn để tạo nên một cảnh buồn, bởi lẽ giữa cái khoảng trống bát ngát choáng ngợp ấy nhà thơ càng thấy mình như nhỏ nhoi biết bao. Cái bát ngát và tĩnh mịch đến đáng sợ như muốn nuốt chửng con người, nên đã buồn lại càng buồn hơn .
Tiếp nối sự dự nhập bởi nỗi đơn độc, do chiều cao vô cùng của khung trời đem lại, thì những câu thơ tiếp theo sau đây nhẹ tựa như một tiếng thở dài đầy bâng khuâng và sầu muộn, của cái tôi trước tạo vật lạnh nhạt. Nỗi sầu muộn đó sẽ còn liên tục gây ám ảnh, khi cái tôi trữ tình đối lập với một vạn vật thiên nhiên gần như ngoảnh mặt làm ngơ với bao nỗi niềm cần sẻ chia của con người .
“ Bèo dạt về đâu hàng nối hàng ,
Mênh mông không một chuyến đò ngang ,
Không cầu gợi chút niềm thân thiện ,
Lặng lẽ bờ xanh tiếp bãi vàng ” .
Giờ đây trên dòng sông chỉ có bèo duy nhất, bèo hàng nối hàng, không có đò ngang, không cầu bắc không một khu công trình mang dấu người, chỉ lặng lẽ vạn vật thiên nhiên với vạn vật thiên nhiên. Buồn lan theo cảnh trải dài ra bờ xanh, Bãi sậy, buồn tràn ngập cái tâm hồn thi sĩ mà không sao tả xiết .
Kết thúc bài thơ cũng là đỉnh điểm của nỗi buồn, nỗi buồn khó tả kết tụ thành một nỗi nhớ da diết thường trực. Đó cũng là một nét tâm trạng tân tiến, mới mẻ và lạ mắt .
“ Lòng quê rờn rợn vờn con nước ,
Không khói hoàng hôn cũng nhớ nhà ” .
“ Lòng quê rờn rợn ” là lòng thương nhớ quê nhà bắt nguồn từ sông nước “ Tràng Giang ”, vạn vật thiên nhiên không chỉ là nơi gửi gắm nỗi buồn mà còn là nơi gửi gắm lòng thương quê nhà. Yêu vạn vật thiên nhiên cũng là nghành biểu lộ lòng yêu quốc gia, câu thơ cuối vừa phủ định “ không khói hoàng hôn ”, vừa chứng minh và khẳng định “ cũng nhớ nhà ”. Thể hiện trong bài “ Hoàng Hạc lâu ” cũng kết thúc bằng hai câu .
“ Quê hương khuất bóng hoàng hôn
Trên sông khỏi sống cho buồn lòng ai ” .
Thơ xưa cần đến cái gợi nhớ để nhớ, nhưng Huy Cận không cần cái gợi nhớ cũng òa lên nức nở. Điều đó chứng tỏ nỗi nhớ thương quê nhà luôn thường trực, gia giết trong tâm khảm nhà thơ .
“ Tràng Giang ”, thật đúng là một thi phẩm tuyệt tác của trào lưu thơ mới, cả bài thơ vừa mang sắc tố cổ xưa, lại hòa lẫn với phong vị tân tiến đã mang đến cho người đọc một xúc cảm rất mới mẻ và lạ mắt và khó quên. Bài thơ đúng như lời của Huy Cận “ Tràng Giang ” là bài thơ tình, tình gặp cảnh một bài thơ về tâm hồn. / .
Phân tích Tràng giang
Lời đề từ “ Bâng khuâng trời rộng nhớ sông dài ” khái quát chủ đề của cả bài thơ là một nỗi niềm không biết bày tỏ cùng ai khi đứng giữa đất trời bát ngát, to lớn và bát ngát. Bài thơ toát lên vẻ đẹp vừa văn minh, vừa cổ xưa, cũng là một nét đặc trưng trong thơ của Huy Cận .
Mở đầu bài thơ là cảnh sông nước, khổ thơ đầu làm người đọc liên tưởng đến con sông thăm thẳm tiềm ẩn biết bao nỗi buồn miên man
Sóng gợn tràng giang buồn điệp điệp ,
Con thuyền xuôi mái nước song song ,
Thuyền về nước lại, sầu trăm ngả ;
Củi một cành khô lạc mấy dòng .
Vẻ đẹp cổ xưa của bài thơ được bộc lộ khá rõ ngay từ bốn câu tiên phong này. Với một loạt những từ ngữ gợi nỗi buồn thê lương “ buồn ”, “ sầu trăm ngả ”, “ lạc mấy dòng ” phối hợp với từ láy “ điệp điệp ”, “ song song ” ở cuối hai câu thơ mang đậm sắc thái của thơ Đường thi có vẻ như đã lột tả được hết thần thái và nỗi buồn vô biên, vô tận của nhà thơ. Trên dòng sông gợi sóng ấy là hình ảnh một “ con thuyền xuôi mái ”, lững lờ trôi biểu lộ trong tĩnh có động nhưng sao người đọc vẫn cảm thấy vẻ lặng tờ, bát ngát của vạn vật thiên nhiên, một dòng “ tràng giang ” dài và rộng mênh mang, vô tận biết bao. Dòng sông thì bát ngát vô cùng, vô tận và lòng người cũng đầy ắp những nỗi buồn khó tả. Hình ảnh “ thuyền ”, “ nước ” vốn đi liền với nhau, thế mà Huy Cận lại để chúng xa cách nhau “ thuyền về nước lại ” sao nghe mà xót xa thế. Chính do đó mà gợi lên trong lòng người một nỗi “ sầu trăm ngả ”. Lượng từ “ trăm ” phối hợp cùng chỉ số “ mấy ” đã thổi vào câu thơ một nỗi buồn dài vô tận, không có điểm dừng .
Nỗi buồn ấy được trút hết vào câu thơ cuối “ củi một cành khô lạc mấy dòng ”, Huy Cận đã khéo dùng phép hòn đảo ngữ tích hợp với những từ ngữ tinh lọc, biểu lộ sự đơn độc, lạc lõng trước cảnh sắc bát ngát, to lớn. “ Một ” gợi lên sự đơn độc, đơn chiếc, “ cành khô : gợi lên sự khô héo, hết sạch nhựa sống, còn lại thân xác trơ trụi, khô héo, “ lạc ” mang nỗi sầu vô đinh, trôi nổi, không có khuynh hướng trên “ mấy dòng ” là bộc lộ sự chảy trôi một cách hư vô. Hình ảnh cành củi khô cứ trôi mãi trong vô định khiến người đọc cảm thấy trống vắng, đơn độc đến lạ, bộc lộ một kiếp người long đong, đang trôi dạt giữa đời sống bộn bề eo hẹp .
Đến khổ thơ thứ hai có vẻ như muốn đẩy nỗi hiu quạnh tăng lên gấp bội .
Lơ thơ cồn nhỏ gió vắng ngắt ,
Đâu tiếng làng xa vãn chợ chiều .
Nắng xuống, trời lên sâu chót vót ;
Sông dài, trời rộng, bến cô liêu .
Hai câu thơ đầu phảng phất một khung cảnh vắng vẻ, buồn man mác của một làng quê nghèo, thiếu sức sống. Hình ảnh “ cồn nhỏ ” với tiếng gió thổi “ vắng vẻ ” như phủ lên mình một nỗi buồn mặc định đến da diết. Đến nỗi nhà thơ phải đặt một câu hỏi sao ngay cả tiếng ồn ào của phiên chợ chiều cũng không nghe thấy hay phải chăng phiên chợ đó cũng buồn hiu quạnh như ở nơi đây. Từ “ đâu ” cất lên thật thê lương, không điểm tựa để bấu víu. “ Sông dài, trời rộng, bến cô liêu ”, khung cảnh hiện lên qua câu thơ của Huy Cận sao mà hoang sơ, tiêu điều thế, nơi bến nước không có một bóng người qua lại, không có một tiếng động của cỏ cây hay tiếng thở của con người xung quanh chỉ có đất trời dài rộng, cô đơn lẻ loi một mình. Hai câu thơ cuối tác gải đã mượn “ trời ”, “ sông ” để tả cái mênh mang vô định của đất trời, của lòng người. Nahf tơ không dùng trời “ cao ” mà lại dùng trời “ sâu ” để đo chiều sâu thực sự là nét tunh tế, độc lạ trong thơ Huy cận. Câu cuối đoạn như nói hết, lột tả hết nỗi buồn sâu thẳm không biết ngỏ cùng ai, nhà thơ đã phải nói thẳng sự “ cô liêu ” .
Sang khổ thơ thứ ba, tác gải muốn tìm sự ấm cúng của đất trời bát ngát nhưng có vẻ như cảnh sắc vạn vật thiên nhiên lại không như lòng người mong đợi
Bèo dạt về đâu, hàng nối hàng ;
Mênh mông không một chuyến đò ngang .
Không cầu gợi chút niềm thân thiện ,
Lặng lẽ bờ xanh tiếp bãi vàng .
Đọc khổ thơ thứu 3, người đọc cảm nhận một sự chuyển biến, hoạt động của vạn vật thiên nhiên, không còn buồn rầu, u mê như những khổ thơ đầu và khổ thơ thứ 2. Từ “ dạt ” đã miêu tả tinh xảo sự chuyển biến của vạn vật vạn vật thiên nhiên Tuy nhiên nó lại được gắn liền với hình ảnh “ bèo ” mà “ bèo ” thì vốn vô định, trôi nổi khắp nơi, không có nơi bấu víu cứ lặng lẽ dạt “ về đâu ”, chẳng biết dạt về đâu, cũng chẳng biết dạt được bao nhiêu lâu nữa. Mặt nước bát ngát không có một chuyến đò. Tác giả chỉ đợi chờ một chuyến đò để thấy được rằng sự sống đang sống sót nhưng có vẻ như điều này là không hề .
Đến khổ thơ ở đầu cuối, những cảm hứng, bút pháp của tác giả được đẩy lên đỉnh điểm, nét vẽ chấm phá dùng rất đắc điệu
Lớp lớp mây cao đùn núi bạc …
Chim nghiêng cánh nhỏ : bóng chiều sa .
Lòng quê dợn dợn vời con nước ,
Không khói hoàng hôn cũng nhớ nhà
Nét chấm phá trong hình ảnh “mây cao” và “núi bạc” giống như trong thơ Đường càng khắc sâu sự cô đơn, buồn phiền. Hình ảnh “chim nghiêng cánh” và “bóng chiều sa” là sự hữu hình hóa cái vô hình của tác giả. Bóng chiều làm sao có thể nhìn thấy được nhưng qua ngòi bút và con mắt của tác giả người ta đã hình dung ra được trời chiều đang dần buông xuống. Mây ở đây chất chồng lên nhau, ánh lên trong nắng chiều, làm cho cả bầu trời trở nên đẹp đẽ và rực rỡ. Giữa khung cảnh ấy, một cánh chim nhỏ nhoi xuất hiện. Cánh chim bay giữa những lớp mây cao đẹp đẽ, hùng vĩ như càng làm nổi bật lên cái nhỏ bé của nó. Nó đơn côi giữa dất trời bao la, như tâm hồn nhà thơ bơ vơ giữa cuộc đời chông chênh vậy.
Sang hai câu thơ sau cuối chính là nỗi nhớ nhà nhớ, nhớ quê được tác giả thể hiện một cách rõ ràng, tổng thể những tình ảm ấy nhà thơ chẳng biết gửi vào đâu mà chỉ biết chất chứa đong đầy trong trái tim mình. Hai từ “ dờn dợn ” gợi nỗi nhớ trào dâng của nhà thơ khi đứng trước cảnh hoang vắng của một chiều khi hoàng hôn buông xuống. Câu thơ muốn nói lên nỗi nhớ quê nhà da diết của nahf thơ khi đứng trước sông nước rợn ngợp. “ Không khói hoàng hôn ” nghĩa là không một yếu tố ngoại cảnh nào tác động ảnh hưởng trực tiếp nhưng cảnh vật vẫn gợi trong lòng nhà thơ một nỗi nhớ quê cha đất tổ. Câu thơ cuối như thể hiện tư tưởng, tình cảm mà nhà thơ muốn gửi gắm xuyên suốt bài thơ. Lúc nào trong lòng Huy Cận cũng mang một cái tình quê sâu đậm, một nỗi nhớ quê da diết khôn nguôi .
Tràng giang của Huy Cận là bài thơ mang vẻ đẹp vừa cổ xưa vừa tân tiến. Bài thơ “ Tràng giang ” của Huy Cận với sự phối hợp bút pháp hiện thực và cổ xưa đã vẽ lên một bức tranh vạn vật thiên nhiên u buồn, hiu quạnh. Qua đó khắc họa được tâm trạng cô liêu, đơn độc của con người và một tình yêu quê nhà, mong ngóng về quê nhà chân thành, thâm thúy của Huy Cận. Dưới hình thức một bài thơ mang đậm phong thái thơ Đường thi, cấu trúc mạch lạc và cái tài phát minh sáng tạo ngôn từ, hình ảnh của tác giả, bài thơ hiện lên như một bản hòa ca mà ở đó, những nốt nhạc đều hợp sức tấu lên khúc ca yêu vạn vật thiên nhiên, quốc gia. Nhà thơ Xuân Diệu đã viết : Tràng giang là một bài thơ ca tổ quốc quốc gia, do đó dọn đường cho lòng yêu giang sơn Tổ quốc ” .
Bài thơ “ tràng giang ” là bài thơ rực rỡ trong cuộc sống thơ ca của Huy Cận. Bài thơ là sự tích hợp bút pháp hiện thực xen kẽ bút pháp cổ xưa đã khắc họa một bức tranh vạn vật thiên nhiên u buồn, hiu quạnh, qua đó thể hiện tâm trạng cô liêu, đơn độc của con người và một tình yêu quê nhà, mong ngóng về quê nhà chân thành, thâm thúy của nhà thơ. Bài thơ “ tràng giang ” của Huy Cận đã để lại rất nhiều tình cảm, ấn tượng thâm thúy trong lòng bạn đọc .
Source: https://camnangbep.com
Category: Học tập