“Cơm trắng mấy giò” là cơm gì?

• Muốn ăn cơm trắng với giò Lại đây mà đẩy xe bò với anh
• Muốn ăn bánh đúc mấy giò lại đây mà đẩy xe bò với anh
• Điêu, người thế mà điêu
• Vợ nhặt
• Đẩy xe bò với anh là gì
• Giò trong Vợ nhặt là gì
• Chỉ ra đặc điểm ngôn ngữ nói trong đoạn trích Vợ nhặt
• Tại sao thị không có tên

Trong truyện ngắn Vợ nhặt của nhà văn Kim Lân, nhân vật Tràng hò một câu rằng: “Muốn ăn cơm trắng mấy giò này! Lại đây mà đẩy xe bò với anh, nì!”. Các cô gái cũng nhắc lại “món” “cơm trắng mấy giò” này hai lần ở các lời thoại sau đó.

Nhiều bạn học sinh miền Trung và miền Nam không hiểu “cơm trắng mấy giò” là món gì. Vì trong ngữ đoạn trên, không dễ để giải thích ý nghĩa của từ mấy. Từ mấy trên là một “đặc sản” của phương ngữ Bắc Bộ. Nó không phải là mấy trong mấy hôm nay, có mấy người. Mấy ở đây chính là với trong với nhau, với lại. “Cơm trắng mấy giò” đơn giản chỉ là “cơm trắng với giò”.

Nhiều vùng ở miền Bắc, người ta phát âm với thành mấy. Trong các bài hát xẩm của cố nghệ sĩ Hà Thị Cầu, từ với hầu như đều được hát thành mấy.

Từ góc độ ngữ âm, có thể khẳng định, mấy và với là những biến âm của nhau. M – và v – là những phụ âm môi, có thể chuyển hóa cho nhau dễ dàng, như trong rất nhiều trường hợp: Vời [ra] ~ mời, vạn ~ muôn, vãn ~ muộn, vũ ~ múa… Hai vần -ây và – ơi nằm trong chuỗi đồng nguyên – ai ~ -ay ~ – ây ~ – i ~ -ơi nên cũng dễ chuyển hóa cho nhau: thi [thể] ~ thây, thì ~ thời, di (tràn đầy) ~ đầy, di ~ dời…

Nhiều người lần đầu đến Bình Định không hiểu những từ như ảnh mơi, sớm mơi. Mơi trong các từ này chính là biến âm của mai trong ngày mai, sớm mai. Sự gần gũi của mai ~ mơi cũng như đãi ~ đợi, đại ~ đời, lãi ~ lời và lại ~ lợi trong tiếng miền Nam.

Trở lại truyện ngắn Vợ nhặt. Câu hò của Tràng là một chi tiết khá thú vị trong tác phẩm. Sách giáo khoa không chú thích từ mấy trong câu hò này. Do đó, giáo viên nên giải thích rõ. Hơn nữa, trong bối cảnh nạn đói khủng khiếp năm 1945, hình ảnh “cơm trắng với giò” trong câu hò của anh Tràng nói lên được nhiều điều mà giáo viên có thể khai thác.

Camnangbep.com cũng giúp giải đáp những vấn đề sau đây: