Tỉ lệ thất nghiệp 1,84%: tính theo thông lệ quốc tế?

Bạn trẻ tìm hiểu thông tin việc làm tại chương trình “Tiếp sức người lao động” ở Nhà văn hóa Thanh Niên, Q.1, TP.HCM – Ảnh: Q.Định

Trước quan điểm cho rằng tỉ lệ thất nghiệp vừa được công bố ở việt nam chỉ ở mức 1,84 % là không bình thường, bà Nguyễn Thị Xuân Mai – vụ trưởng Vụ Thống kê dân số – lao động, Tổng cục Thống kê – nói :

“Tỉ lệ thất nghiệp Bộ Lao động  – thương binh và xã hội (LĐ-TB&XH) vừa công bố 1,84% là cho độ tuổi từ 15 tuổi đến hết, tức cả những người 99 tuổi còn sống (thường Tổng cục Thống kê chỉ công bố tỉ lệ thất nghiệp trong độ tuổi lao động, tức từ 15 tuổi đến 60 tuổi với nam và 55 tuổi với nữ).”

” Khi mới tiếp cận số lượng thất nghiệp này, bản thân tôi cũng thấy số lượng đó thấp. Tuy nhiên, có nhiều nguyên do cần phải xem xét cặn kẽ. ”
Có một giờ lao động / tuần không phải là thất nghiệp

* Cách tính của việt nam theo chuẩn nào mà tỉ lệ thất nghiệp lý tưởng như vậy, thưa bà ?
– Ở xứ sở của những nụ cười thân thiện, tỉ lệ thất nghiệp còn thấp hơn việt nam, khoảng chừng 0,8 %. Còn tìm hiểu thế nào thì theo pháp luật lúc bấy giờ, khi tìm hiểu về thất nghiệp, điều tra viên sẽ hỏi trong tuần trước khi được hỏi anh chị có giờ lao động nào tạo thu nhập hay không. Nếu câu vấn đáp là có thì người đó được coi là có việc làm .
Thật ra, không phải chỉ việt nam hỏi theo cách này mà Tổ chức Lao động quốc tế ( ILO ) cũng đưa ra khuyến nghị và nhiều nước thực thi theo hướng dẫn này .
Trước đây chúng tôi đã hỏi và tranh luận với chuyên viên ILO, xem những nước khác thế nào, liệu hoàn toàn có thể nới ra, tức tuần trước khi khảo sát người vấn đáp phải đạt 9 giờ lao động mới được coi là không thất nghiệp, nhưng chuyên viên ILO cho rằng như vậy cũng không có nhiều ý nghĩa .
Việc thống kê tỉ lệ thất nghiệp ở việt nam lúc bấy giờ đúng là có trong thực tiễn sinh viên tốt nghiệp không có việc làm, phải đi làm thêm như xe ôm, thậm chí còn về quê tham gia lao động giúp cha mẹ cũng được coi là có việc làm .
Tuy nhiên, Tổng cục Thống kê thường thì vẫn công bố rõ tỉ lệ thất nghiệp chi tiết cụ thể, như ở thành thị, ở nông thôn, cạnh bên đó là tỉ lệ thiếu việc làm, lao động có việc làm phi chính thức .
Đặc biệt, chúng tôi cũng thống kê tỉ lệ thất nghiệp ở người trẻ tuổi ( từ 15 – 24 tuổi – độ tuổi khá tiêu biểu vượt trội cho những người mới ra trường ). Theo đó tỉ lệ thất nghiệp không nhỏ. Như tỉ lệ thất nghiệp người trẻ tuổi thành thị thời gian 1-1-2014 lên tới 11,17 %. Tính đến thời gian 1-7-2014 là 10,65 % .
* Vậy tại sao những nước cũng tính tỉ lệ thất nghiệp theo hướng dẫn của ILO nhưng tỉ lệ của họ không được “ lý tưởng ” như ở việt nam ?
– Các nước tăng trưởng, khu vực nông nghiệp của họ ít, hoặc nếu có thì cũng cơ giới hóa, hoạt động giải trí như doanh nghiệp nên lao động nào dôi dư sẽ thấy ngay. Còn tại việt nam, lao động trong nông nghiệp rất cao. Ai không đi thao tác ở ngoài cũng hoàn toàn có thể tham gia lao động nông nghiệp. Nên theo định nghĩa về thất nghiệp thì hầu hết đều có việc làm .
* Bộ LĐ-TB và XH tính tỉ lệ thất nghiệp người từ 15-99 tuổi, đúng ra tỉ lệ thất nghiệp phải cao hơn cách tính theo độ tuổi lao động mà Tổng cục Thống kê công bố chứ, vì nhiều người già làm thế nào có việc làm được ?
– Trên triết lý là như vậy, nhưng tìm hiểu phải tuân theo khái niệm hiện tại. Người trên 60 tuổi nhưng nếu có thu nhập, hưởng lợi từ hoạt động giải trí khác vẫn được coi có việc làm. Nghĩa là có lương hưu, trợ cấp vẫn không phải thất nghiệp. Hoặc người nào có nhà cho thuê, thu nhập từ CP, CP hay có shop nhỏ bán nước, shop tạp hóa … cũng được coi là có việc làm .
Sẽ nghiên cứu và điều tra yêu cầu đổi khác

* Con số tỉ lệ thất nghiệp hiện nay dù đúng các khái niệm nhưng khó hình dung thực tế. Có thể thay đổi để người sử dụng thấy bức tranh thực chất hơn không?

Cuối năm 2013 Tổ chức lao động quốc tế ( ILO ) đã họp thống nhất đưa ra khuyến nghi mới về khái niệm chỉ tiêu thất nghiệp .
Theo đó khuyến nghị đưa ra rằng trong lực lượng lao động chung của xã hội sẽ không tính một phần lao động tự sản xuất và tự tiêu dùng mà không tạo doanh thu, không nhằm mục đích mục tiêu đem trao đổi trên thị trường. Phần không nhỏ này sẽ được xem xét đo lường và thống kê riêng .
Tới đây, chúng tôi sẽ đề xuất kiến nghị với lao động tự sản tự tiêu ( chỉ lao động Giao hàng đời sống của mái ấm gia đình mà không trao đổi sản phẩm & hàng hóa, không tạo doanh thu ) sẽ không tính vào đối tượng người tiêu dùng tìm hiểu thất nghiệp mà tách ra nghiên cứu và phân tích riêng .
Khi bớt đi một đối tượng người dùng gần như đều có việc làm một cách đương nhiên này thì số người thất nghiệp sẽ tăng lên, vì so với một toàn diện và tổng thể ít hơn, phản ánh thực ra hơn .
Dự kiến nếu được gật đầu, năm năm ngoái sẽ đưa quan điểm trên vào bảng câu hỏi để nhìn nhận. Tất nhiên, sẽ còn phải tranh luận, xin quan điểm kỹ trước khi triển khai …

Tiến sĩ NGUYỄN HỮU NGUYÊN(Trung tâm Nghiên cứu chiến lược và chính sách quốc gia, Đại học Khoa học xã hội và nhân văn TP.HCM):

Nhập nhằng giữa “ có việc làm ” và “ có thu nhập ”
Có một nguyên tắc khi tính Phần Trăm là mẫu số càng lớn thì hiệu quả càng nhỏ. Khi muốn có hiệu quả nhỏ phải đẩy mẫu số lên. Trong bài toán tính Tỷ Lệ tỉ lệ thất nghiệp, người ra đẩy mẫu số lên bằng cách tính luôn cả số người già đến 99 tuổi .
Phải phân biệt rõ khi nói tới tỉ lệ thất nghiệp thì chữ “ nghiệp ” ở đây là nói đến những người trong độ tuổi lao động, đang đi làm .
Tính hết người từ 15 – 99 tuổi thì ta đang tính tỉ lệ thất nghiệp trên tối thiểu khoảng chừng 2/3 dân số chứ không phải tính tỉ lệ thất nghiệp trên số người trong độ tuổi lao động .
Kế đến, ở đây còn thấy có sự nhập nhằng giữa khái niệm “ có việc làm ” và “ có thu nhập ”. Không biết cơ quan chức năng có nhầm lẫn giữa chuyện thất nghiệp và mất thu nhập hay không ?
Tôi rất do dự với lập luận của cơ quan thống kê khi cho rằng “ nếu có thu nhập, hưởng lợi từ hoạt động giải trí khác thì vẫn được coi có việc làm ” .
Liệu một người ăn xin – có thu nhập hằng ngày đàng hoàng – có được xem có việc làm không ? Hay những kẻ giật đồ, móc túi – có thu nhập – cũng là có việc làm chăng ? Không nên tính kiểu hễ có thu nhập là có việc làm .
Phải nhìn thẳng vào tình hình xã hội, vào sức khỏe thể chất của nền kinh tế tài chính quốc gia, đừng nên đưa ra những số liệu sáng sủa quá đà sẽ không có lợi cho tăng trưởng kinh tế tài chính .
Thỉnh thoảng tất cả chúng ta lại đưa ra những số liệu rất sáng sủa – không hiểu là để động viên người dân hay chính những cơ quan nhà nước đang động viên nhau ?

Người dân thật ra họ không quan tâm tỉ lệ thất nghiệp của các anh đưa ra là bao nhiêu phần trăm mà chỉ quan tâm chuyện thực tế họ có việc làm hay không.

Cho nên những số lượng thống kê kiểu “ tự sướng ” như thế này ảnh hưởng tác động đến đời sống dân cư không bao nhiêu nhưng lại ảnh hưởng tác động rất xấu đến uy tín của chính cơ quan đưa ra thống kê khi người dân cảm thấy tỉ lệ ấy, số lượng ấy không đáng đáng tin cậy .
MAI HƯƠNG ghi

Source: https://camnangbep.com
Category: Học tập