Thuyết minh về lễ hội chọi trâu – Mẫu 1

Dù ai buôn đâu bán đâu,
Mồng chín tháng tám chọi trâu thì về,
Dù ai buôn bán trăm nghề,
Mồng chín tháng tám thì về chọi trâu”

Lễ hội chọi trâu có từ bao giờ và bắt đầu từ đâu thì không ai biết, nhưng những truyền thuyết về lễ hội này thì có rất nhiều, mỗi truyền thuyết đều gắn với một sự tích kỳ bí khác nhau nhưng tất cả đều khẳng định: Hội chọi trâu là mỹ tục hào hùng mang đậm tính thượng võ, tính táo bạo và lòng quả cảm rất độc đáo của người Đồ Sơn.

Để có những ngày hội náo nức, người dân Đồ Sơn phải chuẩn bị rất công phu trong khoảng 8 tháng trời. Theo người dân Đồ sơn thì điều quan trọng bậc nhất là việc tìm và nuôi dưỡng trâu. thông thường, sau Tết Nguyên đán, các sới chọi đều cử người có nhiều kinh nghiệm đi khắp nơi để mua trâu, có khi họ phải lặn lội hàng tháng trời vào các tỉnh Thanh Hóa, Nghệ An, Nam Định, Thái Bình, thậm chí lên tận tuyên Quang, Bắc Kạn mới tìm được con trâu vừa ý.

Qua nhiều năm lặn lội tìm mua trâu, người Đồ Sơn nhận thấy rằng, những con trâu mua được ở chợ Gồi (Nam Định), Thủy Nguyên(Hải Phòng), Thanh Hà (Hải Dương) thường “giật” giải nhiều hơn. bởi thế, cứ sau Tết âm lịch hằng năm, người Đồ Sơn lại đổ xô đến những địa phương trên các bản khác mua trâu.

Một chủ trâu có nhiều năm kinh nghiệm cho biết: “chọn trâu là một công việc cầu kỳ và tỉ mỉ, trâu đủ tiêu chuẩn phải là những con trâu đực khỏe mạnh, có khả năng chống chịu được đòn của đối phương (nghĩa là phải gan lỳ). Thông thường, những chú trâu da đồng, lông móc,một khoang bốn khoáy, hàm đen, tóc tráp (lông trên đầu cứng, dày để tránh nắng)… là trâu gan. Trâu phải có ức rộng, cổ tròn dài và hơi thu nhỏ về phía đầu, lưng càng dày, càng phẳng càng tốt. Háng trâu phải rộng nhưng thu nhỏ về phía hậu càng nhọn càng quý. Sừng trâu phải đen như mun, đầu sừng vênh lên như hai cánh cung, giữa hai sừng có túm tóc hình chóp trên đỉnh đầu là khoáy tròn. Mắt trâu phải đen, tròng đỏ. mặt trâu giống mặt ngựa là trâu chọi hay…”.

Việc chọn mua trâu đã khó khăn, việc chăm sóc, huấn luyện trâu càng khó khăn gấp bội. Những người được giao nhiệm vụ chăm sóc huấn luyện trâu thường là những người có nhiều kinh nghiệm. trâu chọi được nuôi ở chuồng riêng, tách biệt và kín đáo. Điều đặc biệt là không được để cho trâu chọi trông thấy trâu nhà cốt để trâu chọi khôi phục bản năng hoang dã, đơn độc của nó. Trường huấn luyện trâu thường là những bãi đất rộng, có nhiều người đứng xung quanh gõ chiêng trống và hò hét.

Khi huấn luyện, người ta còn phủ cờ đỏ lên đầu trâu,mình trâu để cho trâu quen dần với không khí của ngày hội. Người huấn luyện còn dạy cho trâu có những miếng đánh hay, đòn hiểm và độc đáo.Sau khi huấn luyện, trâu nào được chọn làm trâu chọi sẽ được gọi một cách tôn kính là “ông trâu”. Trâu nào đoạt giải nhất, được tôn lên thành “cụ trâu”.

Ở Đồ Sơn, phường nào cũng có người mê trâu chọi, có kinh nghiệm tìm mua trâu, chăm sóc, huấn luyện trâu chọi, những người này được coi là nghệ nhân. Trong ngày lễ hội, tên của họ được nhắc đến với tư cách là chủ của “ông trâu”.

Mở đầu hội chọi trâu là lễ tế thần Điểm Tước (vị thuỷ thần, và cũng là Thành hoàng làng của cả vùng Đồ Sơn). Lễ tế thần ngày hội chọi trâu là lễ lớn nhất trong năm của người Đồ Sơn. Thời gian gần đây, những thủ tục của phần lễ ngày càng bị xem nhẹ, đơn giản hóa. Tuy nhiên, phần hội chọi trâu luôn có sức hấp dẫn lạ kỳ thu hút đông đảo du khách bốn phương đến cổ vũ.

Vào hội, ai cũng náo nức, hồi hộp, chờ đợi. Từ hai phía của sới chọi, “ông trâu” được dẫn ra có người che lọng và múa cờ hai bên. Khi hai “ông trâu” cách nhau 20m, người dắt nhanh chóng rút”sẹo” cho trâu rồi khẩn trương thoát ra ngoài sới chọi. Hai trâu lao vào nhau với tốc độ khủng khiếp, hai đôi sừng đập vào nhau kêu chan chát. Cứ thế, hai trâu chọi nhau quyết liệt giữa tiếng hò reo vang dậy của hàng ngàn khán giả.

Kết thúc hội chọi trâu là một cuộc rước giải trâu nhất về đình làm lễ tế thần. Cuộc rước này phải có tất cả mọi người dân đồ Sơn (cả chủ trâu thua cuộc) biểu thị sự đoàn kết, vô tư, cùng đồng lòng mừng ngày vui chung. Trâu nhất hàng tổng được phần thưởng là một lá cờ vóc hồng thêu hai chữ “Thượng Đẳng” bằng kim tuyến, một bát hương bằng đá xanh đem theo đám rước trở về.

Theo tập tục của địa phương, các trâu tham gia chọi,dù thắng, dù thua, đều phải giết thịt, dân Đồ Sơn lấy một bát tiết cùng một ít lông của trâu (mao huyết) để cúng thần, sau đó đổ xuống ao để tiễn thần. Du khách đến dự lễ hội có thể mua thịt trâu về ăn để cầu may và chúc phúc.

Với những nét văn hóa truyền thống độc đáo vốn có, lễ hội chọi trâu Đồ Sơn đã trở thành một sản phẩm du lịch độc đáo thu hút du khách bốn phương đến với Hải Phòng. Năm 2000, Lễ hội chọi trâu đồ sơn được Nhà nước công nhận là một trong 15 lễ hội lớn của cả nước.

Thuyết minh về lễ hội chọi trâu – Mẫu 2

Theo truyền thuyết và thần tích thì lễ hội chọi trâu ở Đồ Sơn là lễ hội cầu thịnh vượng và hạnh phúc cho người dân địa phương có từ thế kỉ thứ XVIII. Một vùng đất gồm những cư dân nhiều nơi về đây khẩn hoang, sinh cơ lập nghiệp.

Lễ hội chọi trâu nhằm tôn vinh Thuỷ thần, diễn ra vào ngày 9 tháng 8 âm lịch hàng năm, tại thị xã Đồ Sơn, thành phố Hải Phòng.

Để có những con trâu vào cuộc đấu giành thứ bậc cao (trận chung kết) trong ngày chính hội (9/8 âm lịch), vòng đấu loại phải thực hiện trước đó (tháng 6 âm lịch). Theo tục lệ, ba làng Đồ Sơn, Đồ Hải và Ngọc Xuyên đều có trâu tham gia trận chung kết. Lệ căn cứ vào “suất đinh” trong số 18 giáp ở ba làng để chọn ra số trâu được thi đấu vòng cuối của mỗi làng.

Ngày hội chính, nhiều người dân từ Trà cổ (Quảng Ninh) cũng đi thuyền kéo nhau về dự hội, vì Đồ Sơn là đất tổ của họ (Trà cổ có tổ Đồ Sơn). Người dân khắp nơi trong thành phố và nhiều tỉnh thành ở xa tấp nập tới dự hội:

Dù ai buôn đâu bán đâu
Mồng chín tháng Tám chọi trâu thì về
Dù ai buôn bán trăm nghề
Mồng chín tháng Tám thì về chọi trâu.

Thời gian mở hội đã là bài ca truyền tụng từ lâu đời trong dân gian.

Chọi trâu Đồ Sơn diễn ra trong một buổi, ít khi kéo dài tới một ngày! Cuộc đấu có khi chỉ trong khoảnh khắc là quyết định. Khâu chuẩn bị cho giờ phút giao đấu quyết liệt ấy lại rất công phu và vô cùng thận trọng, vì đây là “Sự thần”.

Địa điểm mở hội là đình tổng Đồ Sơn. Cờ hội giăng giăng trước cửa đình. Cọc phân định mốc giới sới chọi đã được căng dây trên bãi đất rộng chừng 20.000 mét vuông. Khán đài dành cho các quan khách được dựng lên và trang trí lộng lẫy. Hai bên sới chọi có dựng các chuồng cho trâu chờ xuất trận. Hai lá cờ hội lớn được cắm ở hai đầu sới.

Các trâu chọi của các làng vào Xào Xá. Người rước trâu thần phải tắm rửa sạch sẽ sao cho thật thanh khiết, mặc áo dài, thắt lưng đỏ; đội nón lá dứa. Trâu thần cũng được trang trí, lưng trùm vải đỏ, sừng buộc những dải lụa điều.

Lễ dâng hương mở hội bắt đầu ở đền Nghè thuộc phường Vạn Ninh. Sau đó là lễ rước kiệu bát cống, long đình cờ thần bay phấp phới, rộn rã trong tiếng nhạc bát âm dẫn trâu đi trình thành hoàng làng. Điệu múa khai hội được 24 tráng niên Đồ Sơn chia thành hai hàng trình diễn vừa uyển chuyển, vừa mạnh mẽ. Màu sắc biến hóa linh hoạt và huyền ảo. Tay vung cờ, chân tiến lùi trong tiếng trống trận. Những lá cờ vung lên quật xuống mạnh mẽ, dứt khoát, nhịp nhàng. Có lúc cờ phất tròn như dải lụa quấn lấy thân người. Múa cờ dàn theo hình thế trận, bên tả, bên hữu, lúc như đan chéo vào nhau như hai đội quân đang giao chiến.

Hội chọi trâu là một ngày hội gắn với tục thờ cúng thuỷ thần và tục hiến sinh; nhưng bên cạnh những tập tục đó là tinh thần thượng võ của người dân Đồ Sơn, Hải Phòng.

Thuyết minh về lễ hội chọi trâu – Mẫu 3

“Dù ai buôn đâu bán đâu,
Mồng chín tháng tám chọi trâu thì về,
Dù ai buôn bán trăm nghề,
Mồng chín tháng tám thì về chọi trâu”

Đã từ rất lâu lễ hội chọi trâu đã trở thành một bản sắc văn hóa độc đáo, rất riêng của người Đồ Sơn, Hải Phòng. Mỗi năm lễ hội lại thu hút hàng nghìn khách du lịch ghé thăm, để lại nhiều ấn tượng thú vị trong lòng khách tham quan.

Lễ hội chọi trâu có tên gọi khác là đấu ngưu. Chẳng ai biết nó có tự bao giờ nhưng từ lâu đã trở thành tập tục truyền thống gắn liền với người dân vùng biển Đồ Sơn- Hải Phòng. Hàng năm cứ vào dịp tháng 8 âm lịch, người dân cả nước lại nô nức kéo về Đồ Sơn để tham dự lễ hội đặc sắc này.

Lễ hội chọi trâu bắt đầu từ tháng 6 âm lịch nhưng mọi công đoạn đều được chuẩn bị ngay từ tháng giêng. Theo người chọi trâu, để có những ngày hội náo nức nhất. công đoạn công phu nhất đó là chọn trâu, nuôi dưỡng và huấn luyện châu. Để có những con trâu khỏe thì giống châu phải tốt. Sau tết nguyên đán, các sới chọi trâu đều cử người của mình xuống các vùng để tìm mua trâu. Những con trâu ưng ý là những con trâu đực to và khỏe, da đồng, lông dày và cứng, ức rộng, cổ tròn dài lưng càng dày, phẳng. Háng trâu phải rộng . Sừng trâu đen, đầu sừng vênh lên. Mắt trâu đen, có tròng đỏ. Qua bao năm tháng lặn lội kiếm tìm, họ đúc kết và truyền tai nhau rằng: Những con trâu mua được ở Chợ Gồi (Nam Định), Thái Bình, Tuyên Quang, Hải Dương là những con trâu có sức chiến mạnh và chiến thắng. Do đó cứ đúng dịp là người dân lại xuống các vùng này để tìm mua trâu.

Việc chọn mua trâu đòi hỏi phải có con mắt tinh tế, tỉ mỉ và kĩ lưỡng. Sau công đoạn mua trâu, người chủ sẽ mang trâu về sới để nuôi dưỡng và huấn luyện. Chọn trâu đã khó, nuôi trâu và huấn luyện trâu lại càng khó gấp bội. Nuôi trâu phải là những đấu thủ có kinh nghiệm dày dặn lâu năm. Trâu mang về được nhốt trong chuồng riêng, kín đáo, tách biệt với trâu nhà. Thức ăn cho trâu là loại cỏ như cỏ gừng, lông; vào mùa đông cây cỏ khan hiếm thì phải bổ sung rơm rạ, cám và ngô để cung cấp đủ chất dinh dưỡng cho trâu. Bên cạnh việc chọn cỏ thì việc vệ sinh chuồng trại và cơ thể cho trâu cũng được các quản ngưu hết sức chú trọng. Những người nuôi trâu phải tỉ mỉ, kì cọ sạch những bụi bẩn trên da và lỗ tai, phải lấy sạch đất cát từ sừng và móng để tránh bị làm mòn ảnh hưởng đến chất lượng chiến của trâu.

Trường dùng để huấn luyện trâu thường là những khu bãi đất rộng, có nhiều người vây quanh gõ chiêng trống hò hét. Khi huấn luyện các đấu thủ phủ lên mình trâu một tấm vải đỏ để trâu quen dần với không khí của ngày hội. Người huấn luyện khéo léo dạy cho trâu những ngón đòn hiểm, những miếng vỏ đá, húc để lật thủ đối phương. Đặc biệt để trâu thuần phục và đạt hiệu quả cao nhất thì người huấn luyện phải dành cho trâu một tình cảm yêu quý, gắn bó. Sau nghi thức tế đình và huấn luyện trâu được ưu ái gọi với cái tên “ông trâu”.

Lễ hội chọi trâu bao gồm 2 phần: phần lễ và phần hội. Hai phần này không tách riêng biệt mà đan xen với nhau. Ngay từ mùng 1 tháng 9 âm lịch các vị cao niên ở các làng có trâu chọi đã làm lễ tế thần Điểm Tước ở Đình Tổng. Sau đó là lễ rước nước cùng với tục tế Thủy Thần. Mỗi làng sẽ được ban một lọ nước thánh và đem về đình riêng.

Ngày chính hội diễn ra vào mùng 9 tháng 8 âm lịch. Ngay từ tờ mờ sáng, các nghi thức lễ tế tại đình thành làng đã được tiến hành tổ chức. Xong xuôi các nghi thức là lễ rước trâu đi thi đấu. Dẫn đầu đám rước là trống chiêng, cờ hoa bát bửu rộn rã. Tiếp theo là các bô lão và các chú trâu được sắp xếp theo phân loại vòng đấu bảng. Mỗi chú trâu được phủ một tấm vải đỏ, sừng quấn tấm lụa điều, hai bên là hai chàng trai tay cầm cờ đuôi nheo để múa. Đoàn rước đi đến đấu, trống chiêng tưng bừng, hừng hực khí thế đến đó. Mọi người dân cũng đều nô nức nối đuôi nhau từng đoạn tấp nập rước trâu vào xá thi đấu.

Trâu bước vào xá trong tiếng trống, tiếng lo dõng dạc, hào sảng đất trời. Khai hội là tiết mục múa cờ được biểu diễn điêu nghệ, tài hoa bởi 24 tráng sĩ.

Múa cờ vừa dứt 2 ông trâu được dắt vào sới với tư thế hiên ngang, lọng cờ hoa náo nhiệt. Khi hai ông trâu chỉ còn cách nhau khoảng 20m người dắt nhanh chóng rút sẹo trâu rồi khẩn trương nhảy ra khỏi sới chọi. Lúc này trong sới chỉ còn 2 ông trâu tự do chiến đấu, quyết liệt tranh giành thắng bại. Con trâu thắng chung cuộc được tôn làm “cụ trâu” được ban một lá cờ vóc hồng thêu gấm “Thượng đẳng” bằng kim tuyến và một bát hương bằng đá xanh long trọng rước trở về làng.

Sáng ngày mùng 10/8 toàn bộ các chú trâu tham gia trong lễ hội đều được mang giết thịt làm lễ tế vật ở thần đình. Vật tế gồm một đĩa tiết trâu và lông trâu. Kết thúc lễ tế đĩa tiết trâu và lông trâu được đem đổ xuống biển, phần còn lại đem phân phát, ban lộc cho người dân trong vùng.

Ngày 16/8, làng tiến hành nghi thức cuối cùng là tống thần. Sau nghi thức này, lễ hội kết thúc.

Chọi trâu Đồ Sơn là vẻ đẹp giao thoa của tinh hoa văn hóa nông nghiệp đồng bằng với văn hóa cư dân miền biển. Lễ hội chính là biểu trưng cho ước nguyện mưa thuận gió hòa, sóng yên biển lặng, khát vọng ấm no, vụ mùa khai thái bình an, nhiều tôm cá- một bản sắc văn hóa tinh thần rất riêng rất độc đáo của cư dân miền biển đồ Sơn.