Tính Cách Người Nhật Bản

Share

  • Facebook
  • Twitter

Bạn đang đọc: Tính Cách Người Nhật Bản

Người Nhật là trộn lẫn của các dân tộc bản địa địa phương với người Trung Quốc, Mông Cổ, Triều Tiên, Mãn Châu, Eskimo … thuộc giống da vàng. Dáng người lùn mập, nhưng nay tăng trưởng mạnh về chiều cao cũng như tuổi thọ. Theo thống kê năm 2000, chiều cao trung bình của phái nam là 171,3 cm và phái nữ là 158,4 cm. Theo thống kê năm 2003, tuổi thọ trung bình phái nam là 78,4 tuổi và phái nữ là 85,3 tuổi, là dân tộc bản địa ngày càng tăng tuổi thọ nhanh nhất và nay đứng đầu quốc tế. Họ rất khỏe mạnh, dẻo dai, ngay phụ nữ cũng hoàn toàn có thể đứng thao tác cả ngày, nhiều người 70, 80 tuổi vẫn còn nhiệt huyết thao tác, không phải tham tiền vì họ rất giàu, nhưng vì thích thao tác, đến độ quốc tế gọi họ là “ labor animal ” ( con vật lao động ) .

Phụ nữ Nhật Bản

Đặc biệt phụ nữ thường ngực nhỏ, có người chân rất to, nên được gọi là chân “ daikon ” ( đại căn : củ cải, chân củ cải so với Nước Ta thì đâu có gì gọi là to, nhưng đây là củ cải Nhật Bản, to gấp 3, 4 lần củ cải Nước Ta, tuy nhiên lúc bấy giờ cũng ít người có loại chân này ), cườm tay phụ nữ Nhật hoàn toàn có thể lớn hơn cườm tay người trẻ tuổi Việt, đôi lúc họ đeo đồng hồ đeo tay đàn ông cũng vừa. Làn da phụ nữ thường láng mịn, người mình gọi là làn da trứng gà bóc, nhưng người Nhật cho là làn da “ mochihada, bánh dầy ” ( bính cơ ), và đặc biệt quan trọng bàn tay của hầu hết các cô thường nuột nà rất đẹp .

Về khuôn mặt người Nhật, theo các nghiên cứu và điều tra y học mới gần đây cho thấy, đã có nhiều đổi khác trong một, hai trăm năm qua. Xem các tranh cổ, nhất là loại tranh thủ ấn họa nổi tiếng của Nhật Bản, thường thấy vẽ phụ nữ Nhật mắt hí một mí, lông mày mỏng mảnh, mũi tẹt. Ngày nay mắt họ khá lớn, lông mày rậm hơn, và mũi cũng cao hơn. Thêm một điểm nữa là xưa khuôn mặt vốn tròn, nay thì dài vì cằm của họ dài ra. Y khoa lý giải là thức ăn rất lâu rồi phải nhai nhiều ; nhất là thời ba, bốn ngàn năm trước, số lần nhai gấp từ năm, mười lần so với các thức ăn mềm ngày này. Do vì nhai ít, bắp thịt cằm thao tác ít nên cằm bị trễ dần xuống. Một điểm khác nữa là người Nhật thường bị thiếu chất vôi ( calcium ), nên răng hay bị hư và cũng mọc nhấp nhô, nếu đi niềng cho đều sẽ tốn khoảng chừng 5.000 đến 8.000 USD .

Tính cách người Nhật nói chung

Bà Ruth Benedict, một nhân viên Nhân Chủng Học ở Đại Học Columbia đã biên khảo về tính cách người Nhật vào thập niên 40 để làm nền tảng cho chủ trương đối ứng của Hoa Kỳ. Bà đã viết nhiều bản tường trình và đúc rút thành tác phẩm “ The Chrysanthemun And The Sword ” ( Kiku To Kitana = Hoa Cúc Và Thanh Kiếm ). Theo bà : “ Người Nhật vừa hung bạo vừa hiền hòa, vừa nghiêm khắc vừa thơ mộng, vừa cứng ngắc vừa nhu nhuyễn, vừa trung thành với chủ vừa phản trắc, vừa can đảm và mạnh mẽ vừa hèn nhát, vừa bảo thủ vừa cấp tiến … và chịu tác động ảnh hưởng cùng lúc của Thần Đạo và tam giáo Nho, Phật, Lão … ” .

Những điều ấy thoạt nghe có vẻ như chung chung, như có gì đó cũng giống người Việt hay các dân tộc bản địa khác, nhưng chú ý kỹ, khi viết như vậy, bà đã nêu bật được tính tích cực, nhiều lúc dẫn đến cực đoan ở cả hai thái cực của người Nhật. Như người Nhật trước và sau Thế Chiến Thứ 2 đi từ hung tàn đến độc lập, rất lâu rồi họ sẵn sàng chuẩn bị chết thì thời nay họ bảo vệ mạng sống bằng mọi giá, biểu lộ qua chủ trương của chính phủ nước nhà cũng như từng người dân. Họ hiền tới độ đi ra quốc tế thường bị những người không đứng đắn trấn lột, ăn hiếp. Có khi tôi liên tưởng đến hình ảnh những chú gà “ nuôi giam ”, những con thỏ “ nhà ”, dù được thả ra thì khi nào cũng lờ đờ, không quen đối phó với các nguy hiểm bên ngoài .

Họ có niềm tin thực dụng và mạo hiểm rất cao, đã tự đi du học và khôn khéo đãi lọc văn minh, văn hóa truyền thống Nước Trung Hoa, mà không gia nhập từ chương và khoa cử. Khi thấy những nền văn minh văn hóa rực rỡ tỏa nắng ở Âu-Mỹ, họ cũng đã tìm tới học hỏi, làm giàu thêm cái vốn đã rất đa dạng chủng loại của họ, biểu lộ song hành tính bảo thủ và cấp tiến. Tất nhiên khi trào lưu Âu-Mỹ tràn tới đất Phù Tang, thì không ít họ cũng mất đi phần nào truyền thống riêng .

Đặc trưng tính cách của phụ nữ Nhật

  • Diu dàng tinh tế

Quốc gia này ý niệm rằng con gái êm ả dịu dàng, nhã nhặn, ôn hòa mới là người thâm thúy, tế nhị và điệu đàng. Chính vì vậy, hầu hết phụ nữ Nhật Bản đều có tính cách ôn hòa. Họ rất ít khi bộc lộ quan điểm cá thể một cách trực tiếp mà thường dành thời hạn quan sát, nhìn nhận yếu tố một cách thấu đáo và đưa ra góp phần một cách tế nhị để biểu lộ sự tôn trọng, tránh tổn thương đối phương .

  • Coi trọng lễ nghi

Với lịch sử dân tộc tăng trưởng truyền kiếp và trải qua thời kỳ phong kiến lê dài đã hình thành nên những nghi lễ đặc biệt quan trọng tại xứ sở mặt trời mọc. Chẳng hạn như trong cách chào hỏi, người Nhật thường cúi đầu, khom sống lưng khi gặp một ai đó và so với từng đối tượng người tiêu dùng sẽ có những cách chào hỏi đơn cử riêng. Hay trong cách ngồi chuyện trò, người phụ nữ Nhật Bản vẫn luôn giữ gìn những chuẩn mực đã có từ nhiều đời trước. Cụ thể, khi ngồi người phụ nữ Nhật phải khép hai chân lại và để tay tự nhiên trên đầu gối, thân thể hơi nghiêng một chút ít và lúc trò chuyện cũng hơi khom sống lưng về phía trước. Đối với người Nhật, việc ngồi đúng cách được rèn luyện từ khi còn nhỏ, không riêng gì để rèn luyện phẩm chất tốt đẹp của con người mà còn biểu lộ niềm trân trọng, tự hào về những giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc bản địa .

  • Điềm đạm, tao nhã

Nếu có dịp tiếp xúc với người Nhật hay chỉ tiếp xúc gián tiếp trải qua các phương tiện thông tin đại chúng, bạn cũng hoàn toàn có thể thuận tiện nhận thấy những người phụ nữ Nhật Bản ứng xử rất ôn hòa, lễ phép dù ở bất kỳ nơi đâu. Điều này biểu lộ rõ nét qua lời nói, ngôn từ và cử chỉ của mỗi người .

  • Đoan trang, nhu hòa

Phụ nữ Nhật Bản luôn luôn trò chuyện một cách ôn hòa, lễ phép và điềm đạm dù ở bất kể nơi đâu. Giọng nói của họ khiến người nghe cảm nhận được sự nhẹ nhàng, êm ả dịu dàng. Bất luận là khi quốc gia đang trong thời loạn lạc cuộc chiến tranh hay thời thái bình thịnh trị thì ở Nhật người ta đều lấy mềm mịn và mượt mà, nhu hòa là chuẩn mực cho cái đẹp của người phụ nữ. Hơn nữa, ở Nhật Bản có nhu yếu, những tiểu thư con nhà danh gia vọng tộc đều khoác lên mình những bộ kimono phong thái, khá cầu kỳ, còn phải quỳ xuống trong khi ngồi hay hành lễ. Cho nên, “ quỳ ” còn biểu lộ cách cư xử, là hình tượng của truyền thống lịch sử .

Vài đặc trưng tính cách của đàn ông Nhật Bản

  • Trầm tĩnh, ít nói

Đàn ông Nhật Bản vốn khá trầm tính, không phải họ không đủ can đảm và mạnh mẽ để truyền đạt xúc cảm đến đối phương, mà đa phần là vì họ khi nào cũng ở trong trạng thái vướng mắc đối phương đang nghĩ gì. Khi yêu, trước khi tỏ tình, tiên phong họ sẽ nghĩ “ Nàng ấy có thích mình không nhỉ, nàng có chút tình cảm gì với mình không nhỉ ? ”, và chỉ khi nào cảm thấy việc tỏ tình sẽ không gây ra những cơn “ chấn động ” quá mãnh liệt, họ mới mạnh dạn tiến tới .

  • Rạch ròi công việc và tình yêu

Ở Nhật, đàn ông là trụ cột kinh tế tài chính của mái ấm gia đình nên họ luôn cố gắng nỗ lực làm tốt việc làm. Chính vì vậy một khi đã vào bàn thao tác các chàng trai sẽ rất trang nghiêm, làm ra làm và không có kiểu vừa thao tác vừa chuyện trò riêng với bạn gái hay chát chít tình cảm trên máy tính công ty .

Tinh thần kỷ luật đi so với giáo dục

Người Nhật nổi tiếng là có kỷ luật, mặc dầu sự kỷ luật đó bắt nguồn từ thực trạng sinh sống khó khăn vất vả, từ việc nghĩ tới quyền lợi chung hay từ văn hóa truyền thống v.v … đã trở thành như tự giác, nhưng không phải cứ thế thì 100 % con người trong xã hội này sẽ trở thành kỷ luật. Mà những người làm luật, những đoàn thể … đều phải suy tính, ghi ra rất cụ thể các quy luật và thông dụng thoáng đãng để mọi người tuân theo .

Những nơi hoạt động và sinh hoạt công cộng luôn thấy đầy những bảng hướng dẫn, thông báọ Cứ nhìn mặt đường của Nhật thì rõ, đâu đâu cũng trắng xóa các lằn kẻ phân luồng xe chạỵ Ở những nơi phần đông hay dễ gây tai nạn đáng tiếc, mặt đường còn được sơn màu cam hay đỏ, sơn tráng loại đá răm … để xe chạy không bị trượt. Ngoài ra còn lót những tấm nhựa chỉ đường và loa phát nhạc báo cho người mù ở 1 số ít chỗ băng ngang đường. Tiền giấy cũng có tín hiệu nổi đặc biệt quan trọng, ở ga xe điện thì dán bảng ghi bằng chữ nổi dành cho người mù để hoàn toàn có thể tự mua vé … Quanh các trường Tiểu Học thì thường có người cầm cờ hướng dẫn các em nhỏ qua đường .

Người Nhật nổi tiếng là dặn dò chi tiết cụ thể nhất so với các dân tộc bản địa khác. Xe điện khi nào cũng thông tin mở cửa bên nào, xin quan tâm đừng để quên hành lý, khi bước ra coi chừng khoảng cách giữa toa xe và thềm ga …

Tóm lại là sự tự giác chung vẫn luôn luôn cần sự hướng dẫn, giáo dục đơn cử để cung ứng với thực trạng và sự biến hóa của xã hội theo với thời đại .

Lễ nghĩa – Lịch sự

Ai cũng thấy là người Nhật rất lễ nghĩa, chào nhau không phải một lần mà đôi lúc năm lần bẩy lượt. Ăn mặc lịch sự và trang nhã, nói năng nhỏ nhẹ, không phải khi nào cũng to tiếng như chửi nhau như giữa lính Nhật thời Thế Chiến Thứ 2 với nhau hay với người bị họ thống tri … Trừ một số ít giới trẻ ăn mặc lố lăng, người đi làm đều ăn mặc nhã nhặn, nhìn ngoài đường không thể nào đoán được họ thao tác gì, áo quần luôn thật sạch, khi vào nơi làm mới thay quần áo thao tác lao động, nên nhiều lúc chỉ là nhân viên cấp dưới làm vệ sinh, đổ rác .

Phái nam Nhật hầu hết không có chuyện thấy người mẫu lạ ngoài đường mà hút gió, ngỏ lời tán tỉnh, chọc ghẹo … Hầu như không có chuyện không quen mà lẽo đẽo theo nàng về tới nhà rồi trồng “ cây si ” luôn. Nhưng bạn với nhau thì giữa nam nữ lại có vẻ như thân mật, tự nhiên hơn người Việt. Đi nhậu chung mà nếu một bên say thì bên kia chuẩn bị sẵn sàng dìu đi. Vì vậy, đôi lúc người Nhật kết hôn trễ, có tới khoảng chừng 50 % phải nhờ người trình làng, gọi là “ miai ” ( kiến hợp ). Phụ nữ được khen đẹp thì chắc là ai cũng thích, nhưng phụ nữ Nhật thì mắc cỡ, tỏ thái độ nhã nhặn và thường nói : “ Cám ơn ”, còn phụ nữ Việt “ đáo để ” hơn, thường vấn đáp : “ Sạo ”, “ Đừng có nịnh ” … còn người lạ mà khen, có khi bị lườm nguýt cho một phát rồi nói : “ Vô duyên ! ” .

Vào ngày lễ Tình Nhân, phụ nữ Nhật thường tặng chocolate cho tất cả đồng nghiệp phái nam trong văn phòng.

Nhật Bản có Ngày Tình Yêu ( Valentine ), là ngày 14 tháng 2. Theo truyền thống cuội nguồn Á Đông, trong truyền thuyết thần thoại Nhật cũng từng nói tới chuyện có vị thần phái nữ tỏ tình với vị thần phái nam trước, nhưng cho là chuyện không nên, nên phái nữ khi nào cũng ở thế bị động, khó kiếm chồng. Vì vậy, Ngày Tình Yêu là ngày phái nữ khuyến mãi ngay quà cho phái nam, thường là chocolate để phái nữ có thời cơ mạnh dạn lên tiếng. Còn khi hai bên quen nhau thân thì phái nam không những khuyến mãi hoa hồng còn khuyến mãi ngay quà và phái nữ cũng khuyến mãi ngay quà ngược lại nhưng không khuyến mãi hoa. Ở Nước Ta cũng mới có ngày này, nhưng phái nam thường Tặng Ngay phái nữ hoa hồng để tỏ ý thích .

Ngày Trắng ( White Day ), là ngày 14 tháng 3, phái nam khuyến mãi ngay quà đáp lễ cho phái nữ, thường là kẹo. Ở Nước Ta không có ngày này .

Phái nữ Nhật Bản có vẻ như không bỏ lỡ thời cơ “ vùng lên ” để kiếm chồng này, nên họ chờ ngày 14/02 để “ mượn quà thay lời ” và mong ngày 14/03 để xem phái nam cung ứng như thế nào. Phong trào mới chỉ mươi năm nay mà đã như một truyền thống cuội nguồn truyền kiếp ăn sâu trong tâm lý và được hưởng ứng nồng nhiệt. Dịp này phái nữ ào ào đi mua chocolate như bão táp với sự tiếp tay kiếm lời rất đắc lực của các cửa tiệm thương mại. Sở dĩ phái nữ phải làm như vậy bởi hầu hết phái nam Nhật Bản “ cù lần ”, không biết “ tán gái ” .

Họ rất tỉnh bơ trong ứng xử, ít nổi nóng, nhưng khi nổi nóng thì cũng khó can lắm, mà cũng chẳng mấy khi họ can nhau. Tôi đã tận mắt chứng kiến hoạt động và sinh hoạt các câu lạc bộ thể thao ở Đại Học. Đàn anh thường đì đàn em với một thứ kỷ luật huấn nhục, không phải chỉ trong một tuần mà gần như suốt thời trẻ, có khi lê dài cả đời nhưng ở mức độ nhẹ hơn. Người Việt có vẻ như rất khôn khéo trong việc la mắng, tuy nhiều lúc nói bóng gió, nhưng khi la mắng thì nói thẳng vào chỗ sai quấy ( tất yếu có khi chỉ là chủ quan ) nhiều hay ít tùy theo lỗi nặng hay nhẹ … Còn với người Nhật, khi rầy la, nhiều khi không nói thẳng và đơn cử nên người bị la không hiểu người la muốn gì mà la rất nặng và rất dai, mặc kệ thể diện người đối lập. Có khi mới sáng ra, ông chủ vào hãng là la toáng lên, mà có khi la chung chung kiểu nói : “ Mọi người làm cái gì vậỷ ”, “ Đồ cà chớn ! ”, “ Không ai chịu thao tác ! ” … La kiểu này thì không ai biết là ông ta nói gì và muốn gì, nhân viên cấp dưới thì cứ tĩnh mịch nghe rồi giải tán, vẫn thao tác như thường, nếu ấm ức quá thì hết giờ thao tác rủ nhau ghé quán nhậu làm vài ly rượu cho nguôi .

Trong văn phòng, tư sở và các hãng xưởng cũng vậỵ Cấp trên la mắng cấp dưới rất nặng, mặc kệ thể diện người bị la mắng, làm cho nhiều khi người ngoài thấy rõ sự khúm núm, sợ sệt của cấp dưới. Và trong nhiều trường hợp cấp dưới thi hành mệnh lệnh mà không cần tâm lý gì cả, như chỉ cốt làm thỏa mãn nhu cầu cấp trên ! Họ cũng rất trọng chủ nghĩa “ bái kim ” ( quá trọng đồng xu tiền ), nên sống có hai mặt, với nhân viên cấp dưới thì gắt gao, mà với khách thì cởi mở, ngọt ngào. Đó là cái giá mà người Nhật đã phải trả để xã hội không thay đổi và tăng trưởng. Mỗi người phải chịu khép bớt phần yên cầu tự do của mình .

Giáo dục đào tạo của Nhật tập cho trẻ nhỏ Nhật thao tác chung với nhau ngay từ nhỏ .

Tuy nhiên, trong hoạt động và sinh hoạt thông thường như các nhóm bạn hay hội tự trị … thì họ đối xử với nhau thân thiện và bình đẳng hơn. Đặc biệt người Nhật rất chịu khó hội họp, phát biểu quan điểm và ghi chép khá cẩn trọng. Các buổi họp thường kéo rất dài, hầu hết mọi người nắm vững yếu tố rồi mới thi hành .

Các bà mẹ Nhật dạy cho con tính tự lập từ khi chúng mới biết đi. Bà mẹ đi trước, con đi sau, nếu con vấp ngã, kêu khóc, bà mẹ vẫn đứng phía trước chờ chứ không chạy lại đỡ như người Việt. Đứa bé khóc mãi không được mẹ lại đỡ đành đứng dậy đi theo. Cha mẹ chiều con và trẻ nhỏ Nhật được tự do, tự lập gần như Âu-Mỹ. Chúng tự quyết nhiều, khoảng chừng 13, 15 tuổi là cha mẹ không được xâm phạm vào đời tư của chúng, không được truy hỏi thành tích học tập ở trường thế nào … Nhưng đôi lúc vì chưa đủ trí khôn, chúng làm theo bản năng và bạn hữu rủ rê, hay nhất là bị đứa lớn ăn hiếp bắt làm bậy, nên cũng gây ra nhiều tệ trạng, đến khi cha mẹ biết được thì đã trễ rồi .

Lạnh nhạt – Thân thiện ?

Có nhiều người đã nhận xét là người Nhật “ lạnh nhạt ”, có lẽ rằng điều đó cũng đúng, nhưng chỉ đúng 50% với hầu hết những người Nhật mới quen. Còn khi quen lâu thì họ sẽ vượt qua được ranh giới ngần ngại, cởi bỏ được “ mặt nạ ” và tỏ ra thân thiện hơn .

Giữa thập niên 80, khi tôi lần tiên phong tự đi thuê phòng ở một dãy nhà nhiều phòng cho thuê gọi là “ a-pa-tồ ” ( apartment ), theo tục lệ người Nhật là nên có chút quà mọn như một hộp bánh nhỏ hay khăn vải ( người Nhật vốn tính thật sạch hay vệ sinh nên họ hay Tặng Kèm nhau món này ) … để ra đời những phòng bên cạnh. Tôi chuẩn bị sẵn sàng quà và gõ cửa, tự ra mắt là người Việt mới dọn tới, nhưng người trong phòng không mở, chỉ nói vọng ra “ Thôi được rồi ”, hay “ Không cần ” làm tôi cũng hơi áy náy. Ở Nhật cũng có nhiều người hay đi từng nhà, gõ cửa quảng cáo trình làng hàng hay chiêu dụ về tôn giáo, nên nhiều nhà phải gắn cả bảng cự tuyệt để khỏi bị làm phiền. Người Nhật dù là đang ở nhà, cũng có thói quen đóng cửa, cài then bên trong để tránh nguy hiểm. Có lẽ lúc đầu họ cũng coi tôi như một kẻ làm phiền và thấy cũng chẳng có gì cần để tiếp xúc .

Vì nhà Nhật vách mỏng dính lắm, tôi lo sau này có con nhỏ làm ồn hay mình làm gì không đúng phong tục Nhật sợ bị họ qua kiếm chuyện. Nên nhân một lần đi làm về, tôi thấy hai ông ở mấy phòng bên cạnh đứng trò chuyện với nhau, tôi vội chào rồi vào nhà lấy quà ra và đưa Tặng. Khi đó, mặt giáp mặt, hai ông có muốn cũng không hề lánh mặt nữa. Không biết họ nghĩ thế nào về hành vi của tôi, nhưng thấy họ đổi thái độ, trở nên thật vui tươi, cởi mở, và còn nói thêm rằng có gì cần cứ nói, họ sẵn sàng chuẩn bị giúp. Như 1 số ít người đã nói, tôi nghiệm ra rằng, mình cũng cần kiên trì, đợi dịp tốt để làm quen thì họ sẽ cởi mở hơn .

Tuy nhiên, người ngoại bang sẽ rất kinh ngạc khi thấy lần trước nhờ thì họ rất nhiệt tình giúp sức mà lần sau họ lạnh nhạt. Vấn đề là người Nhật sẵn lòng giúp sức, nhưng họ cũng quen tính tự lập, nên nếu nhờ lần thứ hai một việc tương tự như thì họ cảm thấy không vui, không muốn giúp nữa mà muốn người nhờ vả hãy cố gắng nỗ lực tự lập .

Cứng rắn – Hay khóc ?

Khi thao tác với người Nhật, ai cũng thấy là người Nhật rất trọng nguyên tắc, đến độ như khó chiều chuộng và cứng rắn, nhưng mặt khác họ cũng dễ rung cảm với vạn vật thiên nhiên và nhân tình nên hay khóc lắm, nhất là phụ nữ. Họ trọng kỷ luật, khi tham gia một tổ chức triển khai nào là họ tuân thủ mọi điều lệ một cách ngặt nghèo. Nơi công cộng, họ luôn kiên trì xếp hàng chứ không chen lên. Hình ảnh thường thấy nhất là các tiệm ăn đông khách, người Nhật chuẩn bị sẵn sàng xếp hàng cả tiếng đồng hồ đeo tay. Trong đời sống xã hội công nghiệp, họ thường cố gắng nỗ lực giữ đúng giờ, nhất là trong giao ước làm ăn .

Ai ở Nhật hơi lâu chắc cũng đã từng tận mắt chứng kiến và thấy người Nhật rất dễ khóc. Như khi họ đến trọ nhà người ngoại bang hay ngược lại có người ngoại bang đến chơi vài ngày, khi chia tay thường thấy họ khóc. Khi người Việt tỵ nạn đến các trại tạm cư rải rác khắp nước Nhật, người địa phương thường niềm nở đến giúp sức, Tặng Ngay quà, quần áo … và khi người tỵ nạn ra đi, dù có báo tin hay không, họ cũng tự động hóa đến tiễn đưa và có 1 số ít người khóc. Một trường hợp khác nữa, chẳng may có người tỵ nạn bị bệnh qua đời, nếu là thân nhân của mình thì chắc là người Việt sẽ khóc, nhưng nếu chỉ là bạn hữu thì cố gắng nỗ lực trợ giúp an táng chứ phần đông không khóc, trong khi đó, nhiều nhân viên cấp dưới người Nhật chỉ mới quen biết vài tháng mà vẫn khóc, có khi cẩn trọng mặc cả tang phục đến dự .

Làm việc có giải pháp, siêng năng, cẩn trọng, không ganh tỵ

Người Nhật đồng ý khó khăn vất vả, phức tạp và rất kiên trì học hỏi hay chịu đựng, cộng thêm với lối thao tác có chiêu thức là tuyệt kỹ thành công xuất sắc của họ. Phức tạp như ngôn từ của họ, dùng tới 5 loại văn tự khác nhau là chữ Hán, Quốc Tự, Hiaragana, Katakana và La Tinh và có chữ Hán lên tới 20, 25 cách đọc. Làm việc chiêu thức ở chỗ hội họp kỹ, nghiên cứu và điều tra kỹ, phân công kỹ và thao tác kỹ. Đôi khi người ngoại bang phải sợ hãi là sao họ sẵn sàng chuẩn bị lâu thế, và rồi ai cũng phải kinh ngạc khi bắt tay vào việc, họ làm nhanh thế và kỹ thế …

Các học sinh Nhật đều phải tập về lễ nhập học, nhất là lễ phát bằng tốt nghiệp từ trước. Ngay cả so với người tỵ nạn Đông Dương ở các TT triển khai định cư, khi học Nhật ngữ, Ban Điều Hành khi nào cũng nói người đại diện thay mặt viết diễn văn trước để dịch ra tiếng Nhật và toàn bộ họp tập mọi nghi thức trước một ngày. Khi chụp hình, thợ chụp ảnh luôn sửa tư thế và chỉ cách để tay cho học viên, nên chỗ nào cũng thấy hình chụp ngay ngắn, giống hệt .

Có lần ở nhà thương nhờ vào Đại Học Nichidai, vợ tôi thấy một bà Nhật làm việc làm vệ sinh, khi đổ rác mà thấy bao rác đã dơ thì bà ta thay bao rác mới. Lần đó, sau khi thay bao rác xong, bà đã đi mấy bước mà vẫn còn quay lại ngó, thấy mép bao chưa được đẹp, bà ấy quay trở lại vuốt cho thật thẳng .

Quý bạn đi mua hàng ở Nhật, nhất là vào các cửa hiệu lớn sẽ thấy đúng “ Khách là nhất ! ”. Họ tiếp đãi rất ân cần, nhã nhặn, khách mua thì cám ơn thật nhiều, dù sau khi giở ra xem đủ thứ mà không mua thì cũng vui mừng cám ơn rồi sắp xếp lại chứ không có màn cự nự. Khi khách đưa trả tiền, nhân viên cấp dưới thường nhận bằng hai tay, rồi kẹp ở máy tính tiền để phòng trường hợp nhầm lẫn giữa tiền giấy 5.000 hay 10.000 Yen …, khi nhận cũng như khi thối lậi thường đếm hai lần, đưa tiền thối cũng bằng hai tay, thối xong mới cất tiền giấy của khách đi rồi chắp hai tay cúi chào. Trong thanh toán giao dịch, lúc trao đổi danh thiếp, nhiều lúc cũng thấy họ đưa và nhận bằng hai tay, nhất là người có vị thế thấp hơn .

Thời sinh viên, nhiều lúc tôi ra “ chợ người ” ở gần ga Takadanobaba, Q. Shinjuku để kiếm việc làm. Có lần làm chung với một người trẻ tuổi Nhật, anh ta không đi làm chính thức mà vẫn là thợ phụ như chúng tôi, long dong ở khắp các công trường thi công kiến thiết xây dựng, có gì làm nấy, sai gì làm nấy, thường là việc quét dọn. Một hôm đám sinh viên chúng tôi cùng anh ta được trao việc dọn đống ống chống bằng thép dùng đổ bê tông, mỗi ống nặng khoảng chừng từ 8 đến 10 kg. Chúng tôi thấy đi xa, nên cứ từ từ đem từng ống một cho khỏi mệt, trong khi anh ta thì cứ ba ống một. Khi nhận việc xúc cát từ nguyên một xe cát chở tới, chúng tôi làm độ 30 phút là mệt lử mà mới xúc được độ 1/4 xe, anh ta nhào vào nói để anh ta làm, anh làm liền tay cũng độ 30 phút là hết chỗ còn lại. Khi ra về, mọi người xếp hàng lãnh bao thư, trong có 5.000 hay 6.000 Yen như nhau. Lần nào gặp anh tôi cũng thấy anh thao tác cật lực như vậy, tay đầy vết xước mà không khi nào thấy than mệt hay cằn nhằn chúng tôi sao tà tà thế .

Người Nhật thao tác đến xong chứ không lo canh giờ về và phải xong một cách hoàn mỹ chứ không thấy hết giờ thì làm vội qua loa, và họ rất quá bất ngờ khi thấy khi người Việt thao tác hay than “ mệt rồi ”, không làm nữa. Hầu như không thấy người Nhật vừa thao tác vừa trò chuyện, vừa hút thuốc lá hay uống cafe. Nói chung họ chủ trương làm chậm mà chắc, muốn mẫu sản phẩm luôn được hoàn mỹ, vượt hơn những thứ đã có .

Khi vào thao tác chung, người Nhật không hỏi lương nhau để xem việc mình làm và lương có tương ứng không, không có kiểu thấy nhiều thì yên lặng, thấy ít thì bất mãn hay làm tà tà và rất ít khi họ mượn tiền nhau .

Công chức thì ở đâu cũng “ lè phè ” hơn tư chức. Nhưng nhân viên cấp dưới hành chánh Nhật nói chung tiếp mọi người rất tử tế, không khác nhân viên cấp dưới một cơ sở thương mại là mấy, nói năng rất nhã nhặn, phần đông không khi nào thấy họ hách dịch. Chỉ họa hoằn lắm mới thấy có cãi nhau ở Sở Ngoại Kiều ( Sở Nhập Quốc, Nyukoku Kanrikyoku, Nhập Quốc Quản Lý Cục ), thường người lớn tiếng là người ngoại bang chứ không phải người Nhật. Nhân viên bưu điện thao tác còn tận tụy và cần mẫn hơn nữa, trong nội bộ cũng luôn có đặt chỉ tiêu ngày càng tăng hiệu suất, ngành này nay đang được dân doanh hóa .

Người ngoại bang nghĩ gì về người Nhật ?

Trong chương trình của CHTV – Tokyo No Sugao ( Đông Kinh Tố Nhan, Mặt Thật Của Tokyo ), phóng viên báo chí đã phỏng vấn một số ít người ngoại bang, nhu yếu họ cho một lời ( hitokoto, nhất ngôn ) cảm nghĩ về Nhật. Cuộc phỏng vấn bất chợt và chớp nhoáng, nhiều lúc người vấn đáp nửa đùa, nửa thật, không biểu lộ hết mọi sự kiện, nhưng cũng cho tất cả chúng ta vài nét khái lược .

– Một phụ nữ Đức : “ Người Nhật thân thiện. Ở đây nhiều đồ điện, kỹ thuật quá, tôi muốn một cái gì tự nhiên, đơn giản và giản dị hơn ” .

– Một phụ nữ Canada : “ Người Nhật rất lễ nghĩa. Ở đây ít khu vui chơi giải trí công viên quá ” .

– Một phụ nữ Hoa Kỳ : “ Ở đây bảo đảm an toàn. Còn cái xấu là ông chồng tôi, ông ta là người Nhật ” .

– Một đàn ông Hoa Kỳ : “ Người Nhật không thân thiện với người ngoại bang. Ở đây phiền phức vì ít bảng chỉ đường bằng tiếng Anh ” .

– Một phụ nữ Bỉ ( Belgium ) : “ Người đông quá, môi trường tự nhiên bị ô nhiễm, bị kẹt xẹ ” .

– Một đàn ông Trung Quốc : “ Thuê nhà khó khăn, yên cầu người bảo lãnh … Sở Nhập Quốc gây khó khăn vất vả ” .

– Một đàn ông Nước Ta ( tác giả ) : “ Thuê nhà, cơ sở thương mại khó khăn vất vả, thường bị phủ nhận ” .

– Một phụ nữ Miến Điện : “ Bị đối xử phân biệt ” .

– Một phụ nữ Lào : “ Chỉ thích tiền Nhật. ” …

Những điều lạ so với người ngoại bang

1 – Cởi giày khi vào nhà ( họ đi dép nhẹ trong nhà vì rất lâu rồi phòng lót chiếu, nay nhà thường lót thảm, hay nhựa, gỗ … nhưng thay giày bằng dép riêng thì giữ cho nhà sạch hơn ) .

2 – Lập tức cám ơn, xin lỗi ( tiếp xúc với người Nhật ai cũng thấy họ luôn luôn cám ơn và rất sẵn sàng chuẩn bị nhận lỗi, hơi phiền người khác một chút ít là xin lỗi ngay ) .

3 – Ăn thức ăn sống như cá … ( người Nhật ăn cá sống nhiều thứ nhì quốc tế sau một nước ở Nam Mỹ ) .

4 – Tặng quà Tết và Tập Đoàn Cafe Trung Nguyên ( các shop lớn đều chưng các các hộp quà định sẵn, người mua chỉ việc trả tiền là quà tới tay người nhận ) .

5 – Ăn mì hay soba húp xùm xụp ( người Nhật nổi tiếng nhã nhặn, nhưng khi ăn mì nước, bún nước … thì họ húp kêu rất to, theo họ, ăn như vậy mới đã ) .

6 – Cầu tiêu kiểu Nhật ( nhiều khi vào không biết ngồi quay hướng nào, quay vào hay quay ra, thực ra là quay vào ) .

7 – Không phải trả tiền típ / bo ( nếu khách ngoại bang trả típ sẽ làm họ hoảng sợ, còn nếu tự ý bỏ lại, họ sẽ vội gọi báo cho khách là “ để quên tiền ” .

ATK st