Lập dàn ý phân tích bài thơ Đất nước của Nguyễn Đình Thi

Hướng dẫn lập dàn ý phân tích bài thơ Đất nước của Nguyễn Đình Thi ngắn gọn, chi tiết, hay nhất. Với các bài dàn ý và văn mẫu được tổng hợp và biên soạn dưới đây, các em sẽ có thêm nhiều tài liệu hữu ích phục vụ cho việc học môn văn. Cùng tham khảo nhé!

Camnangbep.com cũng giúp giải đáp những vấn đề sau đây:

Lập dàn ý bài thơ Đất nước của Nguyễn Đình Thi

Dàn ý phân tích bài thơ Đất nước của Nguyễn Đình Thi

I. Mở bài

Giới thiệu đôi nét về nhà thơ Nguyễn Đình Thi, bài thơ Đất nước.

II. Thân bài

1. Mùa thu trong hoài niệm

– Tín hiệu của mùa thu Hà Nội: “sáng mát trong và gió thổi mùa thu hương cốm mới”. Đây là những nét đặc trưng quen thuộc của mùa thu Bắc Bộ, mùa thu Hà Nội.

– Bức tranh thiên nhiên mùa thu thi vị, mang đậm đặc trưng mùa thu Hà Nội nhưng thoáng buồn: những buổi sáng mát trong, gió thổi mang theo hương cốm mới, thời tiết buổi sáng se lạnh, những con phố xao xác lá vàng…

– Hình ảnh con người: ra đi đầy buồn bã, lưu luyến nhưng cũng đầy cương quyết “Người ra đi đầu không ngoảnh lại/Sau lưng thềm nắng lá rơi đầy”.

=> Mùa thu Hà Nội đẹp nhưng buồn thấm thía bởi nhân vật trữ tình phải ly biệt Hà Nội để đi tìm con đường thoát vòng nô lệ đau thương, tủi nhục.

2. Mùa thu của hiện tại

– Tiếng reo vui trước mùa thu hiện tại độc lập, hạnh phúc: “Tôi đứng reo vui giữa núi đồi”

– Mùa thu cách mạng tươi đẹp, sôi nổi: không gian nghệ thuật dịch chuyển từ những phố dài xao xác buồn bã sang không gian núi rừng tươi mới, tràn đầy sức sống (rừng tre phấp phới, trời thu thay áo mới) với những âm thanh ngân nga, vang vọng; trạng thái nhân vật trữ tình vui vẻ, hạnh phúc hòa trong sự phấn chấn của tạo vật (phấp phới, thiết tha).

– Mùa thu của độc lập, tự chủ: “Trời xanh đây là của chúng ta… Những dòng sông đỏ nặng phù sa”.

=> Đoạn thơ thể hiện tình yêu tha thiết, niềm tự hào về quê hương đã được độc lập, có truyền thống anh hùng, bất khuất.

3. Niềm suy tư về đất nước

* Đất nước đau thương trong chiến tranh:

– Đất nước chìm trong máu và nước mắt: “Ôi những cánh đồng quê chảy máu/Dây thép gai đâm nát trời chiều”, “Bát cơm chan đầy nước mắt/Bay còn giằng khỏi miệng ta”.

– Đất nước từ những năm tháng đau thương để tạo thành nỗi căm hờn: “Từ những năm đau thương chiến đấu/Ðã ngời lên nét mặt quê hương/Từ gốc lúa bờ tre hồn hậu/Ðã bật lên những tiếng căm hờn”

* Đất nước vùng lên giành lấy chiến thắng vinh quang, chói lọi:

– Vượt lên đau thương để lao động và chiến đấu, chống lại kẻ thù: Những đêm dài hành quân nung nấu/Xiềng xích chúng bay không khóa được…./Lòng dân ta yêu nước thương nhà”.

– Hình ảnh đất nước kì vĩ, chói lọi, quật khởi bừng dậy giữa hiện thực rung trời chuyển đất: “Ôm đất nước những người áo vải/Đã đứng lên thành những anh hùng, Nước Việt Nam từ máu lửa/Rũ bùn đứng dậy sáng lòa”.

– Nghệ thuật đặc sắc trong đoạn thơ: Hình ảnh sáng tạo đầy sức gợi hình gợi cảm, thủ pháp đối lập, khuynh hướng sử thi và cảm hứng lãng mạn đậm nét.

=> Bức tranh đất nước được tạo nên bằng chất liệu hiện thực (đường nét tương phản đối lập). Hình tượng giàu tính sử thi, là cao trào của cảm xúc, thâu tóm được tư tưởng toàn bài.

III. Kết bài

Cảm nhận chung về bài thơ Đất nước của Nguyễn Đình Thi.

Xem thêm Phân tích bài Đất nước của Nguyễn Đình Thi 

Dàn ý phân tích 7 câu đầu bài Đất nước

1. Mở bài

• Giới thiệu về tác giả Nguyễn Đình Thi, bài thơ Đất nước.
• Nội dung chính của bảy câu thơ đầu: Hồi tưởng về mùa thu trong quá khứ.

2. Thân bài

– Hai câu đầu:

• “mát trong”: không gian trong lành, tươi mát của mùa thu.
• “năm xưa”: gợi nhớ về quá khứ
• “gió thổi”: cơn gió mùa thu dịu nhẹ khẽ thổi.
• “hương cốm mới”: đặc sản của Hà Nội, một thức quà ngon lành, thơm ngát gìn giữ hương vị của trời thu.

=> Nét đẹp của mùa thu đất nước trong quá khứ.

– Ba câu tiếp:

• “nhớ”: sự hoài niệm từ trong tâm hồn
• “những ngày thu đã xa”: những ngày thu khi nhà thơ còn được ở giữa Hà Nội, đó là những ngày tháng đã qua.
• “chớm lạnh”: thời tiết se lạnh của mùa thu, gợi tả tinh tế, cảm nhận cái lạnh mơn man da thịt con người.
• “Những phố dài xao xác”: những con phố dài của Hà Nội đang trong mùa thay lá, xao xác những lá vàng bay trong gió lạnh.

=> Thiên nhiên mùa thu với niềm nuối tiếc về quá khứ một mùa thu độc lập.

– Hai câu cuối:

• “Người ra đi” Những người con Hà Nội, những chàng trai Hà Nội giã biệt qua hương ra đi vì chí lớn non sông.
• “đầu không ngoảnh lại”: thể hiện ý chí, quyết tâm sắt đá, bước đi không chút lưu luyến.
• Hình ảnh “Sau lưng thềm nắng lá rơi đầy”: Đó là mùa thu còn ở lại phía sau, cũng chính là quê hương thân yêu cũng ở lại phía sau, chút lưu luyến còn lại trong thâm tâm chàng trai trẻ.

* Nghệ thuật:

• Nghệ thuật so sánh, đồng hiện được sử dụng linh hoạt.
• Ngôn từ đầy biểu cảm, tinh tế….

3. Kết bài

Tình yêu quê hương của nhà thơ vô cùng sâu sắc thông qua bức tranh về mùa thu Hà Nội trong nỗi nhớ.

Xem thêm Phân tích 7 câu đầu bài thơ Đất nước của Nguyễn Đình Thi 

Dàn ý phân tích khổ cuối bài Đất nước

1. Mở bài

Giới thiệu về Nguyễn Đình Thi, bài thơ Đất nước.

2. Thân bài

* Câu 1: “Súng nổ rung trời giận dữ”: Khái quát hóa trận chiến ác liệt, khí thế anh hùng của đất nước.

– “rung”: gợi tả âm thanh cũng như hình ảnh, đó là sự rung chuyển cả trời đất, chất chứa oán hận, căm thù biết bao năm, quân dân ta đã phản đáp lại bằng những tiếng súng cuồng nộ “giận dữ”/

– Không khí của chiến trường không chỉ được bao trùm bởi sự ác liệt, mà còn nằm ở khí thế của người chiến đấu, đem sự căm thù hóa thành tiếng súng giận dữ, hào hùng.

* Câu 2: “Người lên như nước vỡ bờ”

– Hình ảnh lớp lớp quân dân ta tiến vào chiến trường một cách rầm rộ.

– Mang ý nghĩa biểu trưng cho sức mạnh, khí thế của quân đội ta chỉ chực chờ đến giờ phút này mà tuôn trào mạnh mẽ, không cho phép bất kỳ kẻ nào chống lại sức mạnh ghê gớm sánh ngang với tầm vóc của thiên nhiên kỳ vĩ này.

* Câu 3 và 4: Cảm hứng lãng mạn luôn bao quanh chủ nghĩa hiện thực.

– Từ hình tượng người lính chiến bước ra từ trong khói lửa chói lòa, lấm lem bùn đất đã khái quát hóa thành biểu tượng chung cho đất nước Việt Nam.

– Mang khuynh hướng sử thi và chất anh hùng ca, tượng đài Việt Nam sừng sững, uy nghi hiện ra từ trong máu lửa chiến tranh, kinh qua biết bao nhiêu cuộc chiến nhưng vẫn hùng dũng đứng thẳng, mạnh mẽ vươn mình, rũ sạch bùn đất của kiếp nô lệ lầm than suốt mấy mươi năm

– Thể hiện sức sống tiềm tàng mãnh liệt của nhân dân Việt Nam.

3. Kết bài

Khái quát nội dung và nghệ thuật của đoạn thơ cuối, bài thơ Đất nước.

Xem thêm Phân tích khổ cuối bài Đất nước của Nguyễn Đình Thi 

Dàn ý phân tích hình tượng đất nước trong hai bài thơ Đất nước

I. Mở bài

• Giới thiệu khái quát về nhà thơ Nguyễn Đình Thi và Nguyễn Khoa Điềm.
• Giới thiệu về đối tượng cần phân tích: hình tượng đất nước trong hai bài thơ của Nguyễn Đình Thi và Nguyễn Khoa Điềm.

II. Thân bài

1. Giống nhau

– Đều viết về đề tài đất nước.

– Thể hiện niềm tự hào sâu sắc, tình yêu quê hương đất nước mãnh liệt.

– Giọng điệu thiết tha, sâu lắng

2. Khác nhau

a. Đất nước của Nguyễn Đình Thi

* Đất nước được cảm nhận qua mùa thu xưa và nay:

Mùa thu xưa: mùa thu của Hà Nội với những con phố dài xao xác, không khí chớm lạnh…, sự ra đi của con người lặng lẽ nhưng đầy quyết tâm bảo vệ đất nước.

Mùa thu nay vui tươi hơn, đất nước được “thay áo mới” con người đã làm chủ đất nước, được tự do sung sướng.

=> Sự chuyển biển của đất nước chính là sự chuyển biến của mùa thu.

* Đất nước đau thương trong chiến tranh, vinh quang trong chiến thắng

– Đất nước chịu nhiều mất mát, đau thương: cánh đồng quê chảy máu, dây thép gai đâm nát trời chiều, bát cơm chan đầy nước mắt.

– Đất nước bất khuất anh hùng: Nước Việt Nam từ máu lửa/Rũ bùn đứng dậy sáng lòa.

b. Đất nước của Nguyễn Khoa Điềm

* Lý giải nguồn gốc, định nghĩa về Đất Nước.

* Tư tưởng Đất Nước của Nhân Dân:

– Chiều rộng địa lí:

• Không gian thân thương gắn với những kỉ niệm của tình yêu đôi lứa:
• Đất Nước là không gian sinh tồn của cộng đồng người Việt qua các thế hệ được tạo lập từ thuở sơ khai với truyền thuyết:

– Chiều dài của lịch sử

• Đất nước được làm nên bởi những con người bình dị vô danh nhưng lại hết sức lớn lao phi thường.
• Những con người vô danh ấy đã làm nên giá trị vật chất và giá trị tinh thần truyền lại cho con cháu

– Chiều sâu văn hóa: Những truyền thống lâu đời như tục ăn trầu của bà, thói quen bới tóc của mẹ, say đắm và thủy chung trong tình yêu, biết quý trọng nghĩa tình, quyết liệt với kẻ thù.

III. Kết bài

Đánh giá hình tượng đất nước qua hai bài thơ trên.

Dàn ý 5

1. Bài thơ Đất nước được Nguyễn Đình Thi ấp ủ trong nhiều năm kháng chiến chống Pháp (1948 – 1955). Phần chú giải SGK Văn 12 đã trình bày quá trình nhà thơ suy ngẫm về đất nước và con người Việt Nam từ Sáng mát trong như sáng năm xưa (1948) và Đêm mít tinh (1949) đến Đất nước (1955). Mặc dầu vậy, đây vẫn là một chỉnh thể nghệ thuật được cấu tứ công phu bằng hàng loạt hình ảnh vừa có tính khái quát cao vừa có sức gợi cảm sâu xa, tác động mạnh mẽ đến suy nghĩ và tình cảm của người đọc.

2. Trong đoạn đầu, Hà Nội hiện ra trong tâm tưởng của người người trẻ tuổi tri thức phải xa Hà Nội Thủ Đô để đi theo tiếng gọi của cách mạng ( ở đây là chính nhà thơ ). Vì vậy, cảnh ở đây chất chứa tâm trạng .
– Cảnh TP.HN còn dưới ách thực dân đẹp nhưng buồn và yên bình, biểu lộ cái cảm xúc xao xuyến bâng khuâng của người ra đi, choáng ngợp cả khoảng trống và thời hạn : “ Sáng chớm lạnh ”, “ phố dài xao xác hơi may ”, “ Thềm nắng lá rơi đầy ” .
– Hình ảnh người ra đi : Tư thế và dáng đi tỏ ra nhất quyết ( đầu không ngoảnh lại ) nhưng tâm hồn thấm thía cái “ chớm lạnh ” của khoảnh khắc đầu thu, in sâu những gì thơ mộng của thủ đô hà nội yêu dấu đang lùi phía sau .
– TP. Hà Nội được tái hiện trong suy tư của người đã hòa nhập vào đời sống kháng chiến. Vì vậy, lời thơ hoài niệm tuy còn chút bâng khuâng, vẫn toát lên niềm tự hào của con người đã biết vượt lên chính mình : Khi Tổ quốc lôi kéo, sẳn sàng từ biệt căn nhà góc phố thân thương, ra đi làm nghĩa vụ và trách nhiệm của một công dân .
3. Khổ thơ đầu của đoạn 2 diễn đạt niềm tự hào được làm chủ khung trời xanh này, núi rừng Việt Bắc này. Chú ý cụm từ của tất cả chúng ta được láy lại như một sự chứng minh và khẳng định chủ quyền lãnh thổ chính đáng với quốc gia mình. Chú ý điệp từ những được đặt ở đầu những dòng thơ để chỉ khoảng trống to lớn của quê nhà đất nữớc Nước Ta từ “ mùa thu nay ” cũng thuộc về tất cả chúng ta .
– Từ niềm hân hoan đến mê hồn vô tận như vậy, nhà thơ như lắng lại để suy ngẫm thâm trầm về nguồn gốc sâu xa của sức mạnh ý thức đã tạo nên sự thay đổi vĩ đại ấy :
Nước tất cả chúng ta
Nước của những người chưa khi nào khuất
Đêm đêm rì rầm trong tiếng đất
Những buổi rất lâu rồi vọng nói về
4. Đoạn cuối có nhiều hình ảnh độc lạ có tính phát minh sáng tạo mang ý nghĩa khái quát. Cần chọn ra một số ít hình ảnh vừa có ý nghĩa lại vừa quyến rũ. Ví dụ :
a )
Ôi những cánh đồng quê chảy máu
Dây thép gai đâm nát trời chiều
Đó là hình ảnh quốc gia đau thương, con người uất hận vì bọn thực dân xâm lược. Đây là bức tranh đặc tả một Nước Ta có cuộc chiến tranh. Nó vừa đơn cử đến nhức nhối ( đâm nát, chảy máu ) vừa thật khái quát, vừa hư vừa thực : Cánh đồng quê một buổi chiều sẫm màu máu, dây thép gai của đồn thù tua tủa mọc lên như chọc nát khung trời bình yên của Tổ quốc .
Ẩn sau bức tranh là tình yêu quê nhà xa xót ( yêu những gì thân thương với đời sống con người : khung trời cho không khí, cánh đồng cho hạt lúa, củ khoai ) và lòng căm thù quân xâm lược đã đảo lộn đời sống bình yên .
b )
Từ gốc lúa bờ tre hồn hậu
Đã bật lên những tiếng căm hờn
Đó là hình ảnh có tính hình tượng của một quốc gia quật khởi, con người vùng lên. Câu thơ đã khái quát sự chuyển biến trong nhận thức của con người Nước Ta, một sự chuyển biến mang tính quy luật ở một quốc gia của những con người hiền lành rất mực. Chú ý động từ bật lên, sự trái chiều không chỉ thuần túy về ngữ nghĩa ( hồn hậu – căm thù ). Đó là sự thông nhất biện chứng của hai phẩm chất không hề trái chiều nhau : giặc đến xâm lược quê nhà quốc gia mình, những con người hiền lành hồn hậu ấy đã trở thành những con người cháy bỏng căm thù .
c )
Ôm quốc gia những người áo vải
Đã đứng lên thành những anh hùng
Đó là hình ảnh sinh động về chủ nghĩa anh hùng Nước Ta : Những người anh hùng áo vải, những nông dân mặc áo lính đứng lên bảo. vệ quốc gia vô cùng yêu dấu. Chú ý động từ ôm biểu lộ tình yêu trìu mến của con người Nước Ta so với Tổ quốc mình .
d )
Súng nổ rung trời tức giận
Người lên như nước vỡ bờ
Nước Nước Ta từ máu lửa
Rũ bùn đứng dậy sáng lòa
Đây là khổ thơ cuối kết thúc bài thơ với nhịp điệu chắc khỏe, tự tin. Hình ảnh gây ấn tượng mạnh, mang tính tạo hình. Nó tái hiện một thực sự đã diễn ra ở chiến dịch Điện Biên Phủ mà chính nhà thơ đã tận mắt chứng kiến : dưới mưa bom lửa đạn của thực dân Pháp, bộ đội ta đào chiến hào để tiến công đồn thù. Bọn giặc điên cuồng chống trả nhưng không cản nổi bước tiến của quân dân ta. Chiến dịch lê dài 56 ngày đêm khó khăn. Người trước ngã xuống nhưng người sau vẫn tiến lên. Khi chiến hào “ bò ” đến sát đồn địch, những chiến sỹ từ lòng hào rũ bùn nhảy lên trên mặt đất chói lòa ánh sáng xung phong công đồn .

Phân tích bài thơ Đất nước của Nguyễn Đình Thi – Bài mẫu

Có lẽ không có một nhà thơ nào trên trần gian này, trở thành một nhà thơ chân chính mà lại không có một vần thơ, một bài thơ viết về quốc gia, về quê nhà. Bởi vì quốc gia là nguồn cảm hứng vô tận so với thi sĩ muôn đời .
Nhưng tình cảm quốc gia ở mỗi con người lại hình thành theo một con đường riêng, mang nội dung sắc tố riêng và dựa trên những cảm nhận riêng .
Nguyễn Đình Thi là một nhà thơ viết nhiều về quốc gia. Nhưng có lẽ rằng chưa ở đâu, trong thơ và trong văn của ông, cảm hứng về quốc gia lại điển hình nổi bật, tập trung chuyên sâu rực rỡ như ở bài thơ Đất nước .
Bài thơ Đất nước của Nguyễn Đình Thi được sáng tác từ năm 1948 đến năm 1955 mới hoàn thành xong, so với Bên kia sông Đuống của Hoàng Cầm, Đất nước của Nguyễn Đình Thi ngắn hơn, thế mà Hoàng cầm sáng tác chỉ trong một đêm, còn Nguyễn Đình Thi đã viết trong bảy tám năm ròng rã. So sánh như vậy để thấy cảm hứng về quốc gia của hai nhà thơ ngay ở mặt này đã có cái gì rất khác nhau : Bên kia sông Đuống là cảm hứng tuôn tràn, Đất nước là tình cảm nung nấu :
Những đêm dài hành quân nung nấu
Lần giở lại “ tiền sử ” của bài thơ và đọc kĩ phần thứ nhất Đất nước, ta càng thấy rõ đó là một tình cảm nung nấu, nung nấu nỗi nhớ, nung nấu niềm vui, niềm tin yêu của người làm chủ .
Là một người trẻ tuổi sống và hoạt động giải trí ở TP.HN, Nguyễn Đình Thi viết về quốc gia, trước hết là viết về TP.HN, TP. hà Nội của quốc gia, thủ đô hà nội của trái tim ông, Thành Phố Hà Nội với hương sắc xao động lộng lẫy trong nắng gió mùa thu .
Sáng mát trong như sáng năm xưa
Gió thổi mùa thu hương cốm mới
Tôi nhớ những ngày thu đã xa .
Sáng chớm lạnh trong lòng TP. Hà Nội
Những phố dài xao xác hơi may
Người ra đi đầu không ngoảnh lại
Sau sống lưng thềm nắng lá rơi đầy
Mùa thu nay khác rồi ,
Tôi đứng vui nghe giữa núi đồi
Gió thổi rừng tre phấp phới
Trời thu thay áo mới
Trong biếc nói cười thiết tha …

Chẳng phải ngẫu nhiên chút nào khi nói đến đất nước là nói đến Hà Nội và nói đến Hà Nội lại nói đến mùa thu. Đất nước ta tươi đẹp bốn mùa nhưng đẹp nhất là vào mùa thu và có mùa thu ở đâu lại đẹp, lại “mát trong” hơn mùa thu Hà Nội? Nhất là mùa thu nơi đây lại từng điểm một cái mốc vàng son vào lịch sử – “Thủ đô hoa vàng nắng Ba Đình” giữa “Tháng Tám mùa thu xanh thẳm” (Tố Hữu).

Cho nên, chẳng phải chờ đến bốn câu tuyệt tác, ngay từ những đòng đầu đã có cái gì rối loạn, xào xạc trong hồn :
Sáng mát trong như sáng năm xưa
Gió thổi mùa thu hương cốm mới
Tôi nhớ những ngày thu đã xa
Đất nước gắn với nỗi nhớ, nỗi nhớ khởi từ mùa thu, mùa thu “ đã xa ” được gợi lại từ “ mùa thu nay ”. Rõ ràng là có hai mùa thu như đang soi chiếu vào nhau làm cho mỗi phía đều lộng lẫy lấp lánh lung linh hơn lên trong tâm hồn thi sĩ. Cái cảm xúc “ mát trong ” là chung, là muôn thuở so với mọi mùa thu Nước Ta, mùa thu TP.HN. Cái riêng không liên quan gì đến nhau cái “ đã xa ” đã “ khóe rồi ” giữa hai mùa thu, còn lại là gì ? Trong những ngày thu đã xa TP. Hà Nội “ mát trong ” vẫn “ mát trong ” vẫn đẹp và thơ mộng. Nhưng đó là cái đẹp buồn. Phố xá vắng vẻ, xao xác, sân thềm đầy nắng, đầy lá vàng rơi. Gió heo may mang theo khí lạnh đầu mùa thổi dài theo những dãy phố cổ vắng người. Có một cái gì buồn, thật sang chảnh trong thời gian chuyển mùa, thời gian chia xa .
Mùa thu nay vẫn “ mát trong ” như “ sáng năm xưa ” ấy nhưng cũng “ đã khác rồi ”. Khác rồi bởi cái “ Người ra đi đầu không ngoảnh lại ” của “ những ngày thu đã xa ”, giờ đây đã “ đứng giữa núi đồi ”, đúng từ một tầm cao của chiến khu kháng chiến Việt Bắc để mà “ nhớ ’ mà “ nghe ”. Lòng người đã đổi nên ngọn gió cũng đổi, âm thanh cũng đổi, sắc hương cũng đổi :
Gió thổi rừng tre phấp phới
Trời thu thay áo mới
Trong biếc nói cười thiết tha .
Đó là cơn gió thổi, sắc áo mới, tiếng nói cười giữa một cuộc hồi sinh .
Có một đổi khác nhỏ trong cách xưng hô ở trên là “ tôi nhớ ”, “ tôi đứng vui nghe ”. Đến đoạn thơ tiếp theo, đất trời mùa thu lại vang vọng tiếng “ nói cười thiết tha ” của “ tất cả chúng ta ” .
Trời xanh đây là của tất cả chúng ta
Núi rừng đây là của tất cả chúng ta
Nước tất cả chúng ta …
Mấy chữ “ của tất cả chúng ta ”, “ tất cả chúng ta ” ấy vang lên thật rắn rỏi, tự tôn tin yêu, “ tất cả chúng ta ” tự hào về “ nước tất cả chúng ta ” có chủ quyền lãnh thổ, tự hào vì “ nước tất cả chúng ta ” giàu đẹp to lớn .
Những cánh đồng thơm mát
Những ngả đường bát ngát
Những dòng sông đỏ nặng phù sa …
Tự hào vì truyền thống lịch sử “ không khi nào khuất ” của cha ông mình :
Đêm đêm rì rầm trong tiếng đất
Những buổi thời xưa vọng nói về
Ở trên, ta nghe một “ tiếng nói cười thiết tha ” vọng lên đâu đó giữa tầng trời “ trong biếc ”, ơ đây trong những dòng khép lại phần thứ nhất bài thơ, ta lại nghe tiếng nói thiêng vọng lên từ lòng đất thiêng mà nhà thơ gọi là “ tiếng đất ” .
Như vậy, cảm hứng về quốc gia của Nguyễn Đình Thi trong phần thứ nhất của bài thơ là niềm vui của người làm chủ. Đó là niềm vui, là nỗi nhớ vừa sâu lắng vừa náo nức trong lòng, một thứ nỗi niềm vọng trong tâm thức thành một thứ tiếng nói riêng, “ tiếng thu ” riêng, nghe mênh mang sâu thẳm : sâu thẳm giữa khung trời, sâu thẳm trong lòng đất và sâu thẳm giữa hồn người đi kháng chiến .
Như trên đã nói, Đất nước được Nguyễn Đình Thi sáng tác từ năm 1948 đến 1955 mới hoàn thành xong. Phần thứ nhất được triển khai xong năm 1948 ( “ Sáng mát trong như sáng năm xưa ” ), ( “ Đêm mít tinh ” ) phần thứ hai, được viết tiếp từ 1949 đến 1955. Nguyễn Đình Thi hình như chờ cho lịch sử dân tộc viết xong thiên sử thi của dân tộc bản địa mình, rồi mới theo đó mà viết nốt phần thứ hai này. Có lẽ vì thế mà dù thiên về kiến thiết xây dựng những hình ảnh có tính hình tượng khái quát, lời thơ vẫn âm vang những tiếng vọng của đời sống hào hùng của một quốc gia chiến đấu và thắng lợi, ơ đó, có âm vang của trào lưu phát động quần chúng trong cải cách ruộng đất :
Từ gốc lúa bờ tre hồn hậu
Đã bật lên những tiếng căm hờn
Có âm vang nhịp bước vào công – nông – binh “ liên minh ” kháng chiến :
Khói nhà máy sản xuất cuộn trong sương núi
Kèn gọi quân văng vẳng cánh đồng
Ôm quốc gia những người áo vải
Đã đứng lên thành những anh hùng
Nhưng nếu như những hình tượng khái quát trên đây chỉ được kiến thiết xây dựng bằng cảm quan lịch sử vẻ vang, bằng sự kiện thì Đất nước của Nguyễn Đình Thi đã không làm rối loạn lòng người đến thế. Rất nhiều những hình tượng đã kết tinh từ những kĩ niệm riêng, từ chính quan sát, thưởng thức của một nghệ sĩ từng sống lăn lộn trong kháng chiến. Cho nên, Đất nước của Nguyễn Đình Thi có nhiều khổ, nhiều dòng lấp lánh lung linh cái chất sống của nhà thơ và của nhân dân .
Khi ông viết :
Ôi những cánh đồng quê chảy máu
Dây thép gai đâm nát trời chiều
Những đêm dài hành quân nung nấu
Bỗng bồn chồn nhớ mắt tình nhân
Thì ta hiểu đó là nỗi đau chung quyện vào những nỗi đau riêng, và nỗi đau ấy nung nấu thêm vì một nỗi nhớ xao xuyến chay lòng. Trong đó có kỉ niệm về một buổi chiều hành quân ở Bắc Giang : Nhìn lên đồi cao, dây thép gai đồn giặc hằn lên như cào cấu “ đâm nát trời chiều ”. Ráng chiều đỏ bầm lại, rãnh cày đồng quê như “ chảy máu ”. Những cụ thể rất thực, rất sống sít ấy đã vào thơ và trở thành hình tượng đau thương của quốc gia trong kháng chiến chống Pháp. Đó không còn là hình ảnh của một thời mà là hình ảnh của mọi thời giặc giã, không còn là hình ảnh của một vùng quê Bắc Giang mà hiển thân của mọi vùng quê, mọi quốc gia dưới gót giày quân xâm lược .
Những hình ảnh đau thương quặn lòng ấy sẽ còn “ nung nấu ” những “ đêm dài hành quân ” nhưng cũng từ miền đau thương sâu thẳm ấy, mọc lên những ngôi sao 5 cánh thương nhớ lấp lánh lung linh, thao thức bồn chồn. Đó là ánh mắt “ tình nhân ” là nỗi nhớ bồn chồn và cũng chính là sự thôi thúc, là niềm tin .
Trong thơ Nguyễn Đình Thi, nỗi “ nhớ mắt tình nhân ” như nhớ một ánh sao lấp lánh lung linh ấy thường trở đi trở lại nhiều lần ( Trong Bài thơ viết cạnh đồn Tây : “ Nhớ em đôi mắt hay cười ”, Trong Em bảo anh : “ Tia lửa nơi ta bay lên cao – Trong mắt tình nhân thành trời sao ”, trong Nhớ : “ Ngôi sao nhớ ai mà sao lấp lánh lung linh – Soi sáng đường chiến sỹ giữa đèo mây ” … ) Nhưng đặc biệt quan trọng ở “ Đất nước ”, “ Mắt tình nhân ” gợi một nỗi nhớ lớn lao sâu thẳm, vượt lên trên cả tình yêu đôi lứa, vượt lên trên nỗi nhớ tình nhân. Bởi thứ ánh sáng bất chợt bừng lên trong tâm hồn ấy có cả nỗi đau, nỗi nhớ, có cả buồn vui, cả tin yêu kỳ vọng, cả riêng và chung .
Bài thơ khép lại băng một cảnh tượng hào hùng, trang trọng :
Súng nổ rung trời tức giận
Người lên như nước vỡ bờ
Nước Nước Ta từ máu lửa
Rũ bùn đứng dậy sáng lòa
Cảnh tượng vĩ đại này cũng là một hình tượng khái quát về sự vững mạnh quật cường của quốc gia từ trong đau thương gian nan. Nhưng đó là một bức tranh sôi động. Cảm hứng hiện thực lấy từ thắng lợi Điện Biên Phủ : Đoàn quân “ áo vải ”, “ đứng lên thành những anh hùng ” phất cao cờ thắng lợi trên nóc hầm viên tướng bại trận Đờ Caxtơri chiều mùng 7 tháng 5 lịch sử vẻ vang. Cảnh tượng đó đã được nhiều nhà quay phim, chụp ảnh ghi lại, nhưng hiếm có ở đâu gợi cho ta thật nhiều ấn tượng như ở đây, có cái gì rung chuyển như một cơn trở dạ vĩ đại của trời đất, của lịch sử dân tộc. Trước mắt ta lồng lộng, chói lòa một “ Nước Nước Ta từ máu lửa – Rũ bùn đứng dậy … ” Đó là cái “ rũ bùn đứng dậy ” của Phù Đổng Thiên Vương thời đánh Pháp .
Đất nước của Nguyễn Đình Thi là một bài thơ rực rỡ về đề tài này. Đặc sắc nhất là ở cảm hứng rất riêng về quốc gia của ông : Một quốc gia gắn liền với mùa thu, gắn liền với niềm vui nỗi nhớ của con người làm chủ, một quốc gia thật đẹp ngay trong cảnh gian nan đau thương. Chính nhà thơ đã từng viết :
Anh yêu em như yêu quốc gia
Vất vả đau thương, tươi thắm vô ngần
( Nhớ )
Có lẽ thế cho nên mà giữa bao nhiêu bài thơ hay về quốc gia của bao nhiêu nhà thơ, người đọc vẫn không hề quên được những câu thơ tuyệt tác của ông về phố TP. Hà Nội, về “ Những cánh đồng quê chảy máu – Dây thép gai đâm nát trời chiều ” và về “ Nước Nước Ta từ máu lửa – Rũ bùn đứng dậy sáng lòa ” .

—/—

Thông qua dàn ý và một số bài văn mẫu phân tích bài thơ Đất nước của Nguyễn Đình Thi tiêu biểu được Wikichiase tuyển chọn từ những bài viết xuất sắc của các bạn học sinh. Mong rằng các em sẽ có khoảng thời gian vui vẻ và hữu ích khi học môn Văn!

Đăng bởi : Wikichiase. com
Chuyên mục Giáo dục đào tạo

Source: https://camnangbep.com
Category: Học tập

Camnangbep.com cũng giúp giải đáp những vấn đề sau đây: